Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), eylül ayı fiyat gelişmeleri raporunu yayımladı. Buna göre; yıllık enflasyon, enerji ve hizmetlerde daha belirgin olmak üzere, tüm ana gruplarda geriledi. Bir önceki ay düşüş sergileyen gıda fiyatları eylül ayında işlenmemiş gıda alt grubu kaynaklı olarak görece yüksek bir artış kaydetti.
“Aylık kira enflasyonu güçlü seyrini korumuştur”
İşlenmiş gıda fiyat artışı ise alt grup genelinde ılımlı gerçekleşerek olumlu bir görünüm sergiledi. Raporda; enerji fiyatlarının ılımlı bir seyir izlediği belirtildi. Temel mal grubu aylık fiyat artışının bir miktar yükseldiği belirtilen raporda; giyim ve ayakkabı grubu yanında dayanıklı tüketim mallarının etkisinin hissedildiği vurgulandı. Raporda “Hizmet grubunda aylık fiyat artışı gücünü korurken, eylül ayında hizmet enflasyonu üzerinde okula dönüş etkisi öne çıkmıştır. Ayrıca, bu dönemde sözleşme yenileme oranının yüksek olmasıyla aylık kira enflasyonu güçlü seyrini korumuştur” ifadelerine yer verildi.
Üretici fiyatlarının artışı önceki aya kıyasla bir miktar yavaşladığına yer verilen raporda, yıllık üretici enflasyonunun gerileme eğilimini sürdürdüğü vurgulandı. Bu görünüm altında, mevsimsellikten arındırılmış verilerle, aylık değişimler B göstergesinde yatay seyrederken diğer göstergelerde bir önceki aya kıyasla bir miktar yükseldi.
“Hizmetlerde aylık fiyat artışındaki yüksek seyir korunuyor”
Raporda şu değerlendirmelere yer verildi:
ABD’de eylül ayında tarım dışı istihdam arttı
“Eylül ayında tüketici fiyatları yüzde 2,97 oranında yükselmiş ve yıllık enflasyon 2,59 puan azalarak yüzde 49,38 seviyesine gerilemiştir. Mevsimsel etkilerden arındırılmış tüketici fiyat artışı bir önceki aya kıyasla yatay seyretmiştir. B endeksinin yıllık değişim oranı 2,64 puan azalarak yüzde 48,23 olurken C endeksinin yıllık değişim oranı 2,46 puan düşüşle yüzde 49,10 olarak gerçekleşmiştir.
Yıllık tüketici enflasyonuna katkılar incelendiğinde, hizmet, enerji, gıda, temel mal ve alkol-tütün-altın gruplarının katkıları bir önceki aya kıyasla sırasıyla 0,98, 0,64, 0,50, 0,28 ve 0,19 puan azalmıştır. Mevsimsellikten arındırılmış verilerde, aylık artışlar bir önceki aya kıyasla B göstergesinde yatay seyrederken, C göstergesinde sınırlı bir miktarda yükselmiştir. Fiyat artışları, B endeksini oluşturan gruplardan işlenmiş gıdada yavaşlarken, hizmetlerde yatay seyretmiş, temel mallarda ise artış kaydetmiştir. Hizmetlerde aylık fiyat artışındaki yüksek seyir korunurken, temel mal enflasyonu düşük seyretmeye devam etmiştir. Ana eğilime ilişkin medyan enflasyon ve SATRIM gibi alternatif göstergeler de eylül ayında bir miktar yükselmiştir.
“Aylık bazdaki yüksek artışta, kira, ulaştırma ve eğitim hizmetleri belirleyici”
Hizmet fiyatları eylül ayında yüzde 4,90 oranında artmış, grup yıllık enflasyonu 4,91 puan gerileyerek yüzde 72,92 olarak gerçekleşmiştir. Yıllık enflasyon ulaştırmada daha belirgin olmak üzere yüksek bazın da etkisiyle tüm alt gruplarda gerilemiştir. Aylık bazdaki yüksek artışta, kira, ulaştırma ve eğitim hizmetleri belirleyici olmuştur. Kira aylık enflasyonu eylül ayında sözleşme yenileme oranının yüksek seyretmesinin de etkisiyle yüzde 7,62 ile güçlü seyretmiş, yıllık kira enflasyonu ise 3,83 puan düşüşle yüzde 117,43’e gerilemiştir.
“Konaklama grubunda yurt ücretlerindeki artışlar belirleyici oldu”
Ulaştırma hizmetleri aylık enflasyonunda (yüzde 6,89) büyük ölçüde okul servis ücretlerinin etkisi hissedilmiştir. Bu dönemde, bir önceki aya kıyasla güçlenen diğer hizmetler alt grubunda (yüzde 5,47) üniversite ücretlerinin sarkan etkisiyle eğitim hizmetleri (yüzde 14,21) öne çıkmıştır. Lokanta-otel aylık enflasyonu bir önceki aya kıyasla bir miktar yükselirken, bu gelişmede konaklama grubu tarafında üniversitelerin açılmasına istinaden yurt ücretlerindeki artışlar belirleyici olmuştur.
“Giyim ve ayakkabı grubunda, fiyatlar yüzde 3,63 oranında arttı”
Diğer taraftan, bu dönemde haberleşme aylık enflasyonu düşük bir seviyede görece yatay seyretmiştir. Eylül ayında, temel mal grubu yıllık enflasyonu 0,65 puan gerileyerek yüzde 28,26 olmuştur. Yıllık enflasyon giyim ve ayakkabı grubunda artarken, diğer alt gruplarda gerilemiştir Giyim ve ayakkabı grubunda fiyatlar sezon geçişine de bağlı olarak yüzde 3,63 oranında artış kaydetmiştir. Diğer temel mallar alt grubu fiyatları ise yüzde 1,43 ile bir önceki aya benzer oranda artmıştır.
“Enerji fiyatları 0,44 arttı”
Enerji fiyatları eylül ayında yüzde 0,44 oranında artmış, grup yıllık enflasyonu 5,51 puan düşerek yüzde 62,94 olmuştur. Uluslararası petrol fiyatlarındaki gelişmelerin katkısıyla akaryakıt fiyatları aylık bazda yüzde 1,58 oranında gerilemiştir. Buna karşılık tüp gaz ve katı yakıt fiyatları aylık bazda sırasıyla yüzde 7,25 ve yüzde 2,65 oranında artmıştır.
“Yumurta fiyatları artışı yüzde 34,25 ile dikkat çekti”
Gıda ve alkolsüz içecekler grubu fiyatları eylül ayında yüzde 2,48 oranında artmış, yıllık enflasyon 1,16 puan düşerek yüzde 43,72 olmuştur. Yıllık enflasyon işlenmemiş gıda grubunda 1,59 puan yükselerek yüzde 43,34 oranında gerçekleşirken, işlenmiş gıda grubunda 3,61 puan gerileyerek yüzde 44,05 olmuştur. Bu dönemde, işlenmemiş gıda grubunda taze meyve ve sebze fiyatları sebze (yüzde 6,74) öncülüğünde yükselirken, diğer işlenmemiş gıda grubunda yumurta fiyatları artışı yüzde 34,25 ile dikkat çekmiştir. İşlenmiş gıda grubu fiyatları ise yüzde 1,59 oranında yükselirken, alt kalemler bazında görece ılımlı fiyat artışları izlenmiştir.
“Alkollü içecekler ve tütün ürünleri fiyatları eylül ayında yüzde 4,16 yükseldi”
Alkollü içecekler ve tütün ürünleri fiyatları eylül ayında yüzde 4,16 oranında yükselmiştir. Önceki iki ay maktu vergi güncellemesi kaynaklı olarak fiyatı yükselen tütün ürünlerinde, eylül ayında ise firma kaynaklı fiyat artışları gerçekleşmiştir. Yurt içi üretici fiyatları eylül ayında yüzde 1,37 oranında artmış, yıllık enflasyon yüksek bazın etkisiyle 2,66 puan düşerek yüzde 33,09’a gerilemiştir. Bu dönemde ana sanayi grupları itibarıyla, sermaye malı grubundaki fiyat artışı yüzde 1,89 olurken, ara malı (yüzde 1,27) ve enerji (yüzde 0,45) manşet oranı sınırlayan gruplar olarak öne çıkmıştır. Sektörler bazında incelendiğinde, tütün ürünleri, kömür ve linyit, metal cevherleri, diğer mamul eşyalar, basım ve kayıt hizmetleri, içecekler, motorlu kara taşıtları ile deri ve ilgili ürünler fiyat artışları ile öne çıkan alt gruplar olmuştur.”
Kaynak: ANKA
