Muhalif- Ankara
Türkiye’de gazeteciler Basın Özgürlüğü için Mücadele Günü olarak kutlanan 24 Temmuz’a da baskı, sansür ve tutuklama kıskacında girdi. TBMM’deki gazeteci milletvekillerinden CHP Eskişehir Milletvekili Utku Çakırözer’in 24 Temmuz’da açıkladığı 7 aylık basın özgürlüğü raporuna göre gazeteciler bu yılın ilk 7 ayında 364 kez hakim karşısına çıktı, 18 gazeteci tutuklandı, RTÜK televizyon kanallarını 22 kez cezalandırdı. 6 Şubat depremi ve seçimler başta olmak üzere birçok önemli olay ve gelişmede halkın haber alma hakkı için mücadele veren basın kuruluşları sansür ve karartma kararları ile susturulmak istenirken, gazetecilerin de soruşturma, gözaltı ve tutuklamalarla, darp ve hukuksuz engellemelerle görevlerini yapmaları engellendi. Türkiye bu yıl Dünya Basın Özgürlüğü sıralamasında da gerileyerek 180 ülke içinde 165. sıraya düştü.
HABER VE İFADELER TUTUKLAMALARA GEREKÇE
Çakırözer’in hazırladığı Basın Özgürlüğü raporuna göre yılın ilk 7 ayında yaşanan ihlaller şöyle sıralandı:
· TELE 1 televizyon programındaki değerlendirmeleri nedeniyle hedef gösterilen gazeteci Merdan Yanardağ tutuklandı. 10 yıl 6 ay hapsi istenen Yanardağ 25 gündür özgürlüğünden mahrum.
· Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığınca yürütülen soruşturma kapsamında gözaltına alınan gazeteciler Abdurrahman Gök, Beritan Canözer, Mehmet Şah Oruç, Remzi Akkaya ve Mikail Barut tutuklandı. Ankara merkezli soruşturmalar kapsamında gözaltına alınan gazeteciler Sedat Yılmaz, Dicle Müftüoğlu, Erol Balcı, Abdurrahim Tanyeli ve Ramazan Debe hakkında da tutuklama kararı verildi.
· Karşı Mahalle muhabiri Sezgin Kartal 10 Ocak Çalışan Gazeteciler Günü’nde gözaltına alınarak tutuklandı. Kartal 160 günlük tutukluluğun ardından tahliye edildi.
· Cumhuriyet yazarı Barış Pehlivan, Cumhuriyet Haber Müdürü Can Uğur yaptıkları haberler nedeniyle birer günlüğüne de olsa cezaevine girmek zorunda kaldı.
· Gazetecilik faaliyetleri gerekçe gösterilerek Diyarbakır’da geçen yıl tutuklanan 15 gazeteci 13 aylık tutukluluğun, Ankara’da tutuklanan 9 gazeteci de 7 aylık tutukluluğun ardından özgürlüklerine kavuşabildiler.
SORUŞTURMALAR DAVALAR BİTMEK BİLMİYOR
Gazeteciler yaptığı haberler, sosyal medya paylaşımları nedeniyle yılın ilk yedi ayında 364 kez hakim karşısına çıktı.
· Cumhurbaşkanına hakaret iddiasıyla 49 günlük tutukluluğun ardından 2 yıl 4 ay hapis cezasına çarptırılan Sedef Kabaş hakkında bu yıl bir dava daha açıldı.
· Gazetecilere haber ve fotoğrafları nedeniyle hapis cezaları verildi. BirGün muhabiri Mustafa Mert Bildircin 11 ay 20 gün, Mezopotamya Ajansı’ndan Ferhat Çelik ve İdris Yayla 1’er yıl 3’er ay, DW Türkçe Koordinatörü Bülent Mumay 1 yıl 8 ay, Çağdaş Gazeteciler Derneği Rize Temsilcisi Gençağa Karafazlı haberi nedeniyle 1 yıl 8 ay hapis cezasına çarptırıldı.
· BirGün gazetesi politika editörü Gökay Başcan yaptığı haberler nedeniyle yargılandığı davada 23 ay 10 gün hapis cezası verildi.
· Gazeteci Medine Mamedoğlu, Aslıhan Gençay, Ruşen Takva, Oktay Candemir hakkında haber ve sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek çeşitli soruşturma ve davalar açıldı.
· 2021 yılında görev yaparken gözaltına alınan AFP foto muhabiri Bülent Kılıç hakkında kamu görevlisine hakaret suçlamalarıyla dava açıldı.
· Gerçek Gündem editörü Furkan Karabay 20 bin TL para cezasına çarptırıldı.
· Bitlis Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Sinan Aygül hakkında yazdığı bir köşe yazısı gerekçe gösterilerek hapis cezası istendi.
· Kızılay yönecitilerinin kamudan aldığı ihale iddialarını haberleştiren BirGün Gazetesi’ne 250 bin TL’lik tazminat davası açıldı.
BAKANLARDAN SERİ DAVALAR
Türkiye’de siyasetçiler de haberleri ve paylaşımları nedeniyle gazete ve gazetecilere davalar açtı.
· Dönemin Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, kuzeni Sedat Varank’ın kamudan aldığı ihaleleri haberleştiren BirGün ve T24’e davalar açtı. Yine dönemin Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Adil Karaismailoğlu, “Daha ne olacaktı AK Partili kardeşim” başlıklı köşe yazısı nedeniyle Karar yazarı Akif Beki hakkında 250 bin TL’lik tazminat davası açtı.
SOKAKTA DAYAK, MECLİS’TE MÜDAHALE…
Gazeteciler tehdit, engelleme ve saldırı altında halkın haber alma hakkı ve basın özgürlüğü mücadelesi veriyor. Gazeteciler sokak ortasında siyasetçilerin korumaları tarafından saldırıya uğradı, Meclis’te bile fiziksel müdehaleler ile karşı karşıya kaldı.
· Bitlis’in Tatvan ilçesinde belediye ihalelerindeki usulsüzlükleri haberleştiren gazeteci Sinan Aygül belediye başkanının koruma polisi ve belediye çalışanı tarafından sokak ortasında öldüresiyle dövüldü.
· Çanakkaleli gazeteci Muhammed Yavaş yaptığı haber nedeniyle Ülkü Ocağı Çan İlçe Başkanının saldırısına uğradı.
· Gazeteci Ahmet Kanbal sosyal medya paylaşımı sonrasında Nusaybin Kaymakamı tarafından tehdit edildi.
· Medyascope muhabiri Ali Macit’in İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nde AKP’li Meclis üyesi tarafından darp edilerek çekim yapmasına engel olundu.
· Kocaeli Barış Gazetesi Muhabiri Merve Dişli yaptığı haber nedeniyle iktidar partisine yakın isimlerce tehdit edildi.
· Bilecik Yarın Gazetesi sahibi Cafer Elmas, evinin önünde uğradığı silahlı saldırıda yaralandı.
· MHP lideri Devlet Bahçeli‘ye Sinan Ateş cinayetiyle ilgili soru yönelten gazeteci Yıldız Yazıcıoğlu milletvekillerinin fiziki müdahalesine maruz kaldı.
HABER TAKİBİNE GÖZALTI, DARP, ENGELLEME…
Yılın ilk yarısında 53 gazeteci gözaltına alındı. Gazetecilerin basın açıklamalarını, protestoları takip etmeleri engellendi.
· 8 Mart Dünya Kadınlar Günü dolayısıyla Taksim’de düzenlenen yürüyüşü takip eden gazeteciler Buse Söğütlü, Gaye Şeyma Can ve Berna Şahin gözaltına alındı.
· Ekim ayında Meclis’ten geçen dezenformasyon yasası kapsamında gazetecilere yönelik soruşturmalarda gazeteci Fırat Bulut, deprem haberleri gerekçe gösterilerek, ‘yalan bilgi yayma’ iddiasıyla gözaltına alındı.
· Tutuklanan gazeteciler için düzenlenen basın açıklamasını takip eden gazeteciler Eylem Nazlıer, Pınar Gayıp, Serpil Ünal, Yadigar Aygün, Esra Soybir, Zeynep Kuray gözaltına alındı.
· Cumartesi Anneleri’nin Galatasaray Meydanı’ndaki basın açıklamalarını takip etmek isteyen gazeteciler her hafta engellendi, gözaltına alındı.
· Halk TV programcısı Serhan Asker katılın bir konuğun yorumu, Metin Uca ise bir ifadesi nedeniyle gözaltına alındı. Emin Çapa 2 tweet’i nedeniyle ifadeye çağrıldı.
· Ertan Çıta, Banu Acun, Caner Aktan, Ferhat Çelik, Sema Korkmaz, Dilan Akyol, Serdar Akinan, Gülşen Koçuk ve Delal Akyüz gözaltına alınan gazeteciler arasında yer aldı.
DEPREMDE BİLE GAZETECİLERİ SANSÜRLEDİLER
Ülkenin ana gündeminin depremler olduğu dönemde dahi AKP iktidarı gazetecileri sansürleminin peşine düştü.
· 250 yurttaşımıza mezar olan Ebrar Sitesi önünde Maraş Belediye Başkanına soru soran Fox TV muhabiri Gülşah İnce; Maraş’ta T24’ten Gökçer Tahincioğlu, Malatya’da Halk TV’den Ferit Demir, Hatay’da Anıl Olcan; Diyarbakır’da Ahmet Kanbal, Adıyaman’da Rabia Çetin korumalarla, güvenlik güçlerince engellendiler.
· Adana’da hastanede çekim yapan Evrensel muhabiri Volkan Pekal, Urfa Birecik’te yıkılan binayı çeken gazeteciler Mahmut Altıntaş ve Sema Çağlak gözaltına alındı.
SEÇİM TAKİBİ DE YASAKLI!
14 Mayıs ve 28 Mayıs tarihlerinde gerçekleşen Cumhurbaşkanlığı ve miletvekilliği seçimlerinde muhalefet partileri ve adayları başta devlet televizyonu TRT olmak üzere basında eşit ve adil imkanlardan faydalandırılmazken, gazetecilerin usulsüzlük iddialarına ilişkin haber yapması da engellendi.
· Seçim günü KRT Muhabiri Sultan Eylem Keleş’in yayın yapması engellenirken, gazeteci Fatoş Erdoğan fiziki saldırıya uğradı. Gazetecilerin kameraları kırıldı.
· Batman’da seçim kutlamaları sırasındaki gözaltıların haberini yapan gazeteci Vedat Aker gözaltına alındı.
· İstanbul Başsavcılığı seçim dönemindeki haber ve yayınlar nedeniyle gazeteciler ile haber siteleri hakkında soruşturma başlattı.
GAZETECİ ‘SİYASİ YASAK’ VE ‘UZAKLAŞTIRMA’ CEZASI DA GÖRDÜ
Gazeteciler ve basın kuruluşlarını gözdağı vererek sindirmek için örneği görülmemiş yaptırımlara başvuruldu.
· Cumhuriyet yazarları Barış Pehlivan ile Barış Terkoğlu hakkında Milli Savunma Bakanlığı bakan yardımcıları hakkındaki iddiaları gündeme getiren yazı ve mülakatları nedeniyle açılan davada hapis cezasının yanı sıra ‘siyasi yasak’ da istenmesi dikkat çekti.
· Devletin ilaç alımında yolsuzluk iddialarını haberleştiren gazeteci Murat Ağırel hakkında ise iddialarda ismi geçen AKP‘li siyasetçinin talebi üzerine mahkeme tarafından tedbir kararı verildi. Ağırel’e “Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun” kapsamında verilen tedbir kararında 2 ay boyunca Ayalan hakkında yazı yazmama cezası verildi.
· Öte yandan 2023 yılında youtube yayınları gerekçe gösterilerek gazetecilere soruşturmalar açılmaya başladı. Gazeteci Canan Kaya hakkında YouTube kanalından yaptığı deprem yayını gerekçe gösterilerek soruşturma başlatıldı.
KANUNDA YERİ OLMAYAN YAPTIRIM
· Evrensel Gazetesi’nde yayınlanan “Halk suyuna, toprağına sahip çıkıyor” haberine yanıt gönderen Aydın’ın Köşk ilçesi Kaymakamı, yayınlanan tekziple yetinmeyerek ikinci kez tekzip cezası verdirdi. Mahkeme kaymakamın talebi üzerine tekzip metninin, tirajı yüz binin üzerinde iki gazete ve iki internet haber sitesinde ilan gibi yayınlanmasına hükmetti.
RTÜK TELEVİZYONLARI KARARTMAKTA ISRARLI!
RTÜK gerçekleri anlatan televizyon kanallarına ceza yağdırmaktan vazgeçmedi. RTÜK yılın ilk 7 ayında 7 kanalı 22 kez cezalandırdı. TELE 1 televizyonu 3 gün karartıldı. Deprem ve seçim dönemlerindeki yayınları nedeniyle televizyorlar hakkında incelemeler başlatıldı. Halk TV, Fox TV, Tele 1, KRT, TV 5, Flaş Haber, HaberTürk ve Sözcü TV hakkında cezalar verildi. Sadece deprem yayınları nedeniyle Halk TV, Fox TV ve Tele1’e 8 milyon lira para ve yayın durdurma cezaları kesildi. RTÜK, Merdan Yanardağ hakkındaki dava sonuçlanmamışken onun sözleri nedeniyle Tele1’e 7 gün ekran karartma cezası verdi.
· FOX Ana Haber Sunucusu Gülbin Tosun’un iktidarın kadına yönelik ‘okumasın, eve kapansın, çocuk yapsın’ anlayışını eleştirmesi nedeniyle Fox TV’ye, deprem sonrası ‘Can pazarında vinç ticareti’ haberini değerlendiren Ayşenur Arslan ile konuğu Turgut Kazan’ın yaptıkları yorumlar sebebiyle Halk TV’ye, Merdan Yanardağ ile Prof. Dr. Emre Kongar’ın 18 Dakika programında Şanlıurfa Belediyesi’nin yurt dışından bölge ıslahı için gönderilen yardımların Afganistan’a Taliban’a gönderilmesi kararını eleştirdikleri için Tele 1’e para cezası verildi.
· ‘Demokrasinin sandıktan ibaret olmadığı’ şeklindeki sözleri iktidar yanlısı gazeteciler tarafından ‘darbe çağrısı’ diye hedef gösterilen Çiğdem Toker’in katıldığı Fox TV yayını için üst sınırdan ceza verildi.
· Ümit Özdağ’ın Suriyeli seçmenlere yönelik eleştirileri nedeniyle Halk TV’ye, Prof. Dr. Emre Kongar ile Merdan Yanardağ’ın 18 Dakika programında, oy pusulalarına ilişkin iddiaları nedeniyle Tele 1’e, Demokrat Parti İstanbul Milletvekili Cemal Enginyurt’un açıklamaları nedeniyle de Flash Haber ceza verildi.
YOLSUZLUK, USULSÜZLÜK, RÜŞVET HABERLERİNE SANSÜR BİTMEDİ!
Yılın ilk yedi ayında basın özgürlüğünü kısıtlayan temel uygulamalardan biri de erişim engellemeleri oldu. Cumhurbaşkanı Erdoğan ve aile bireylerinin yanı sıra, iktidar mensubu bakan, milletvekili ve belediye başkanları ile bürokratlar kendileriyle ilgili yüzlerce belgeli habere erişim engeli getirdi. Sadece deprem döneminde tam 340 haber ve internet sitesine erişim engelli getirildi. Erişim engellerini kamuoyunun gündemine getiren İfade Özgürlüğü Derneği’nin 2021 ‘EngelliWeb Raporu’nun dahi erişime engellenmesi dikkat çekti.
· Ekşi Sözlük, Kızıl Bayrak, Alınteri Gazetesi, Yeni Demokrasi Gazetesi ve Yeni Yaşam Gazetesi sitelerinin aralarında bulunduğu birçok site aylarca erişime engellendi.
SIRA İNTERNET SİTELERİNDE: “KAPATIN GENELGESİ”
· İnternet sitelerinin Basın Kanunu kapsamına alınmasının ardından, resmi ilanlardan yararlanma koşullarını düzenleyen yönetmelik Basın İlan Kurumu tarafından hazırlanarak BİK Genel Kurulu tarafından kabul edildi. Yönetmelik internet haber sitelerine istihdam ve site haber trafiği açısından karşılanması çok zor yükümlülükler getirdi. Türkiye genelinde binlerce internet sitesi resmi ilan hakkından mahrum bırakıldı.
· Yönetmelikte ayrıca internet siteleri ve çalışanları hakkında katalog suçlar adı verilen suçlarla ilgili dava açılması durumunda yargı kararı beklenmeksizin resmi ilan hakkının askıya alınması ve dava açılan çalışanın 5 gün içinde işten çıkarılması şartı gibi anti demokratik yaptırımlar da yer aldı.
ÇAKIRÖZER: “BAYRAM DEĞİL, BASKI VE SANSÜR VAR”
Rapor hakkında Çakırözer şu değerlendirmeyi yaptı:
“Gazeteciler bir 24 Temmuz’u daha basın bayramı olarak kutlayamıyor. Ortada kutlanacak bir durum yok. Tam tersine gazeticinin kaderi bu yıl da tutuklama, göz altı, soruşturma, dayak ve engelleme oldu. Televizyonlar karartılarak, gazete ve internet haber siteleri de tazminat davaları ve erişim engelllemeleriyle sansürlenerek susturulmak isteniyor. Sadece basın özgürlüğü değil, bizlerin halkın haber alma hakkı engelleniyor. Her türlü baskıya, yasağa sansüre rağmen mesleğini yapan, bizler adına araştıran, sorgulayan gazetecilere ve basın kuruluşlarına minnetarız. Yurttaşlarımızı onlar ile tam dayanışma içinde olmaya davet ediyoruz.”
