Kitabi Hamdi Efendi, 1862 yılında Trabzon’da doğmuş ve medrese eğitimi aldıktan sonra, 1885 yılında Trabzon’un Uzun Sokak’taki bir tütüncü dükkanını kitapçıya dönüştürerek şehrin ilk kitapçısını ve yayınevi olan Asar-ı Cedide’yi kurmuştur.
Medrese eğitimi aldıktan sonra, 1885 yılında Trabzon’un Uzun Sokak’taki tütüncü dükkanını kitapçıya dönüştürerek şehirdeki ilk yayınevi olan Asar-ı Cedide’yi Kitabi Hamdi Efendi, Trabzon Vilayeti Salnamesi dışında Trabzon’da basılan ilk kitapları yayımlamış ve basım için kullanılan kağıtların çoğunu İstanbul ve Belçika’dan getirtmiştir.
Trabzonlu alim ve şair Cudi Efendi’nin 20 eserini yayımlamış ve Harf Devrimi’nden sonra tüm kitapları elinde kalan Kitabi Hamdi Efendi, ömrünün son yıllarını İstanbul’da geçirmiş ve burada vefat etmiştir.
Trabzon’daki ilk kitapçı, Kitabi Hamdi Efendi’nin etkisi, şehrin kültürel ve eğitim hayatında derin izler bırakmıştır. Kitabi Hamdi Efendi’nin açtığı kitapçı dükkanı, Trabzon’da okuma kültürünün gelişmesine ve yayılmasına önemli katkılar sağlamıştır.
TRABZON’DAKİ İLK KİTAPÇININ ETKİSİ NE OLDU?
• Okuma Kültürünün Gelişimi: Kitabi Hamdi Efendi’nin kitapçı dükkanı, Trabzon’da kitap ve okuma malzemelerine erişimi artırmış, böylece halk arasında okuma alışkanlığının gelişmesine yardımcı olmuştur.
• Eğitim Materyallerinin Yaygınlaşması: Dükkanında satılan ders kitapları, sözlükler ve diğer eğitim materyalleri, bölgedeki eğitim seviyesinin yükselmesine katkıda bulunmuştur.
• Kültürel Mirasın Korunması: Kitabi Hamdi Efendi, Trabzonlu alim ve şair Cudi Efendi’nin eserlerini yayımlayarak, yerel kültürün ve edebiyatın korunup sürdürülmesine olanak tanımıştır.
• Kartpostal Yayıncılığı: Şehrin tarihi ve kültürel zenginliklerini yansıtan kartpostallar yayımlayarak, Trabzon’un tanıtımına katkı sağlamış ve şehrin görsel hafızasını oluşturmuştur.
• Harf Devrimi Sonrası Zorluklar: Harf Devrimi sonrasında eski harflerle basılmış kitapların kullanımının azalmasıyla ekonomik zorluklar yaşasa da, Hamdi Efendi’nin kültürel mirasa olan katkıları unutulmamıştır.
Kitabi Hamdi Efendi’nin çalışmaları, Trabzon’un kültürel ve eğitim tarihinde önemli bir yer tutmakta ve onun adı, şehrin kültür hafızasında altın harflerle yazılmıştır.
KİTABİ HAMDİ EFENDİ’NİN YAYINLADIĞI ESERLER NELERDİR?
Kitabi Hamdi Efendi, Trabzon’un ilk kitapçısı olarak bilinen ve Trabzon’da okuma kültürünün gelişmesinde önemli rol oynayan bir yayımcı, kitapçı, kartpostal editörü ve kırtasiyecidir. Hayatı boyunca 51 kitap basmış ve birçok kartpostal yayımlamıştır.
Özellikle, Trabzonlu alim ve şair Cudi Efendi’nin 20 eserinin tamamını yayımlamıştır. Bu eserler arasında Teshil-i Elifba-yı Osmanî de yer almaktadır.
Kitabi Hamdi Efendi’nin yayınladığı diğer eserler hakkında daha fazla bilgiye ulaşmak için, İhsan Hamamioğlu’nun yazdığı “Trabzonda ilk kitapçı Kitabi Hamdi Efendi ve yayınları” adlı esere bakılabilir. Bu eser, Kitabi Hamdi Efendi ile ilgili bilgilerin ana kaynağı olarak kabul edilmektedir.
