Sosyal jet-lag, çeşitli zaman uyumsuzlukları nedeniyle sosyal ve biyolojik saatimiz arasında meydana gelen dengesizliğe verilen ad. Özellikle zorunlu şekilde karşımıza çıkan zaman uyumsuzlukları ve vardiyalı çalışma gibi faktörler sonucunda ortaya çıkıyor. Genel olarak yaygın şekilde görülen sosyal jet-lag yaşam kalitemizi pek çok açıdan etkiliyor. HiDoctor Uzman Klinik Psikoloğu Hazal Kerimoğlu, uyku düzeninde meydana gelen sorunların da sosyal jetlag olarak dönüşünü görmenin mümkün olduğunu söylüyor ve pek çok rahatsızlığa kapı araladığına dikkat çekiyor.
Hazal Kerimoğlu, “Günümüzde uyku ile ilgili yapılan sayısız araştırma gösteriyor ki; uykunun sağlığımız ve yaşam kalitemiz üzerindeki etkileri oldukça fazla. Buna bağlı olarak uyku düzeninde meydana gelen sorunların da sosyal jetlag olarak dönüşünü görmek mümkün” dedi. Uzman Klinik Psikolog Hazal Kerimoğlu, sosyal jet-lag’ın sağlımız üzerindeki olumsuz etkilerini ve çözüm önerilerini şöyle anlatıyor: “Günlük hayatın içerisinde yer alan sorumlulukların dışında kalan zamanlarda kişiler bir yandan da hobilerine ve sevdiklerine vakit ayırmaya gayret ediyorlar. Ancak tüm bu kargaşa içinde bazen sosyal saatle biyolojik saat uyumlanamıyor ve yaşanan sorunlar kendisini sosyal jet-lag olarak hissettiriyor.
Yaşanılan ancak haberdar olunmayan bir konu
Sosyal jet-lag, aslında pek çoğumuzun yaşadığı fakat haberdar olmadığımız önemli konulardan birisi. Güneşin doğuşu ve batışı ile dünyanın oluşturduğu gece gündüz döngüsü bizlere uyku düzenimizle ilgili mesaj veriyor olsa da genellikle bu düzene ayak uyduramıyoruz. Bu uyumsuzluk neticesinde ortaya çıkan sosyal jet-lag pek çok rahatsızlığa kapı aralıyor.
● Tip-2 diyabet
● Obezite
● Kalp hastalıkları
● Depresyon
● Uykusuzluğa bağlı hafıza ve muhakeme sorunları
● El göz koordinasyonunda ortaya çıkan rahatsızlıklar
● Biyolojik saatin takip edilmemesi nedeniyle bağışıklık sistemi, hormon salgıları ve vücut ısısı gibi hayati unsurlarda yaşanan sorunlar
● Yorgunluk ve olumsuz ruh hali sosyal jet-lag’in ve uyku düzensizliklerinin neden olduğu bazı hastalıklar.
Sosyal jet-lag nasıl atlatılır?
Sosyal jet-lag, bireyin kendi çabalarıyla da büyük yol kat edebileceği bir süreç. Bu rahatsızlığın aşılması noktasında insanların gün ışığından yararlanma zamanına dair farkındalık geliştirmesi önemli. Till Roenneberg bu sorunun çözümü noktasında gün ışığının yanı sıra insanların uyku sisteminin düzenli şekilde devam ettirilmesinin önemli olduğuna vurgu yapıyor. Özellikle iş yaşamının getirdiği saat zorunluluklarının ortadan kaldırılması ve esnek çalışma saatlerine başvurulması önerisinde bulunuyor. Bu sayede işverenlerin de kazançlı çıkacağını ve bireylerin iş hayatına daha verimli katılacağını belirtiyor.
Ne gibi önlemler alınabilir?
Sosyal jet-lag, tedavisi gerekli olan durumlarda uzman tarafından sunulan bir destek süreci. Bunun yanı sıra bu sorunu yaşamamak için alınabilecek önlemler mevcut. İnsan olarak canlı yaşamının bir parçası olduğumuzu hatırlamak ve dünyanın bize uymasını beklemek yerine bu sisteme ayak uydurmak önemli. Yani güneşin doğuşu ve batışı bize uyku düzenimiz hakkında bilgi veren birer mesaj. Mümkün olduğu kadar bu düzene uygun dinlenme saatleri belirlemek ve biyolojik saatimizle sosyal saatimiz arasında uçurumlar açmamak faydalı olacaktır. Uyku düzensizliğinin bir sonucu olarak meydana gelen bu rahatsızlığın önlenmesi için uyku süresi gibi kalitesinin de ön planda tutulması tavsiye edilebilir. Yani biyolojik saate uygun bir istirahat süresi belirledikten sonra uyku kalitesi için neler yapabileceğinizi değerlendirebilirsiniz.”
