Ülkemizde yeterli kapasitesinin olmadığı ve ana girdisi de büyük bir oranda ithal olan paslanmaz çelik ürünlerde artan vergi oranları ve son olarak Çin, Endonezya ve Tayvan menşeli paslanmaz çelik ürünlerine yönelik yüzde 20 vergi talebi, artan maliyetler karşısında zor durumda olan paslanmaz çelik kullanan sektörlerde endişe kaynağı oldu.
Basına da yansıdığı üzere paslanmaz çelik ürünlerine yönelik yapılan anti-damping soruşturma başvurusunun, başvuru sahibi firma tarafından teamüllere uygun olmayacak şekilde e-posta yoluyla ilgili taraflara duyurulması mevcut küresel ekonomik koşullarda, halihazırda sıkıntı içerisinde olan sektörler için beklenmedik bir şok etkisi oluşturdu. Soruşturma neticesinde çıkabilecek olası bir önlem tüm imalat sektörlerini daha da zora sokacak bir gelişme olarak değerlendirildi.
PASLANMAZ ÇELİK KULLANANLAR TEK SES OLDU
Paslanmaz çelik kullanan sektörlerin ortak bildiri yayınlandığı basın toplantısında; Ev ve Mutfak Eşyaları Federasyonu (EVFED) Yönetim Kurulu Başkanı Güçlü Kaplangı, Ev ve Mutfak Eşyaları Sanayicileri ve İhracatçıları Derneği (EVSİD) Yönetim Kurulu Başkanı Talha Özger, Gelişen Ev ve Yaşam Eşyaları Markaları Derneği (GEEM) Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Çığır Şahin, Küçük Ev Aletleri Sanayici ve İhracatçıları Derneği (KESİD) Genel Sekreteri Bülent Durlanık, Paslanmaz Çelik Derneği (PASDER) Yönetim Kurulu Başkanı Ercüment Sarıtaş, Paslanmaz Sanayi ve İş İnsanları Derneği (PASİD) Yönetim Kurulu Başkanı A. Arslan Küçükemre, Endüstriyel Mutfak, Çamaşırhane, Servis ve İkram Ekipmanları Sanayicileri ve İşadamları Derneği (TUSİD) Yönetim Kurulu Başkanı Bekir Topuz, Türkiye Beyaz Eşya Sanayicileri Derneği (TÜRKBESD) Genel Sekreteri Ayşe Keskinkılıç, Züccaciyeciler Derneği (ZÜCDER) Yönetim Kurulu Başkanı Mesut Öksüz, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Züccaciye Komitesi Başkanı Murat Kolbaşı hazır bulundu.
Soğuk haddelenmiş̧ paslanmaz çelik ürünlerinde gümrük vergisi oranı 30 Ekim 2013 tarihinde yüzde 2’den yüzde 8’e, 31 Aralık 2015 tarihinde yüzde 8’den yüzde 10’a, 31 Aralık 2019 tarihinde yüzde 10’dan yüzde 12’ye yükseltilmişti. Ayrıca pandemi döneminde 18 Nisan 2020 ile 31 Aralık 2020 tarihleri arasında bu oran yüzde 12’den yüzde 17’ye yükseltilmişti, 31 Aralık 2021 tarihi itibarı ile ise yüzde 12’den yüzde 8’e düşürülmüştü. Ancak 31 Aralık 2023 tarihinde söz konusu paslanmaz çelik ürünleri için gümrük vergisi oranı yeniden yüzde 8’den yüzde 12’ye yükseltildi. Bu gelişme, beyaz eşyadan otomotive, mutfak eşyalarından medikale paslanmaz çelik kullanan birçok sektörde maliyet artışı yarattığı için tepkiyle karşılanmıştı.
ÜRETİMİN YÜZDE 70’İ İTHALAT
Ana sanayi sektörlerinin temsilcileri, paslanmaz çelik ürünleri için yüksek gümrük vergisi uygulandığı dönemlerde Türkiye sanayisinin zarar gördüğünü belirterek, esasen ilgili üreticinin ürünlerinde de yerli girdiler yerine yüksek oranlarda ithal girdiler kullanıldığı bilinmektedir. Paslanmaz çelik ürünlerinde tek bir firmanın kısıtlı kapasitesi nedeniyle ülke ihtiyacının yüzde 70’inin ithalat yoluyla karşılanmasının zorunlu olduğu da kaydedildi.
Ayrıca diğer demir-çelik ürünlerinde ortalama ürün fiyatı 650-1.250 dolar/ton seviyelerindeyken, paslanmaz çelik ürünlerinde ortalama ürün fiyatının 2.500-5.000 dolar/ton olduğu bilgisi paylaşıldı. Dolayısıyla vergi artışlarının ürün fiyatlarında çok yüksek artışlara sebebiyet verdiği, yeni gümrük vergisi oranıyla 300-600 dolar/ton ilave maliyet söz konusu olacağından bu durumun yerli firmaların özellikle yurt dışı pazarlarda rekabet gücünü olumsuz yönde etkileyeceği vurgulandı.
“SOĞUK HADDELEME FİRMASI İHTİYACIN SADECE YÜZDE 30’UNU KARŞILIYOR”
İthal ettiği paslanmaz çeliği Türkiye’de haddeleyen firmanın sadece soğuk haddeleme tesisi yatırımı yaptığının belirtildiği bildiride, hem Türkiye’nin toplam paslanmaz çelik ihtiyacının ancak yüzde 30’unu karşıladığını hem de üretimde ithal yarı mamule bağımlı olması nedeniyle en fazla yüzde 15 civarlarında katma değer sağladığı belirtildi.
Türkiye’nin yıllık yaklaşık 650.000 ton/yıl soğuk haddelenmiş paslanmaz çelik tüketimine karşın soğuk haddeleme firmasının ancak 200.000 ton/yıl gibi ülke ihtiyacını karşılamaktan çok uzak bir kapasiteye sahip olduğu bilgisinin paylaşıldığı açıklamada, şu ifadelere yer verildi; “Gümrük vergisine tabi olmayan Avrupa Birliği ve Güney Kore firmaları da daha önce olduğu gibi ürün fiyatlarını vergi artışına paralel olarak arttıracaktır. Dolayısıyla yurt dışına döviz çıkışı farklı boyutlarda ve yüksek miktarlarda devam edecek. Bu artıştan en büyük zararı ülkemizin reel sektörü ve ekonomisi görecektir. Paslanmaz çelik ürünlerinde mevcut gümrük vergisinin yükseltilmesiyle birlikte; ihtiyaç duyulan paslanmaz çelik ürün arzının ülkemizde mevcut olmaması ve kalite, maliyet, hızlı termin gibi avantajları sebebiyle bu ürünleri diğer ülkelerden temin etmek zorunda olan, kısa sürede hakim konuma gelmiş, ürün gamı yetersiz, termin süreleri uzun ve yüksek gümrük vergilerini ticari bir avantaj olarak kullanan tek bir firmaya mahkum ve muhtaç edilen, bu ürünleri kullanarak binlerce çeşit mamul üreten, yüksek oranda katma değer ve istihdam oluşturan, başta KOBİ’ler olmak üzere binlerce imalatçı, sanayici ve ihracatçı zarar görecek ve sektör oyuncularının tamamına yakını aleyhine haksız bir rekabet ortamı söz konusu olacaktır. Nitekim 2015-2016 yıllarında yürütülen ve önlemsiz kapatılan damping soruşturmasının kamu dinleme toplantılarında bu durum birçok sanayi temsilcisi tarafından dile getirilmiştir.” ifadelerine yer verildi.
“İLAVE VERGİ VE TİCARET ÖNLEMİ İSTİHDAM RİSKİ YARATIR”
Türkiye’de yeterli üretimi olmayan bir sanayi girdisinin, dünya fiyatlarının çok üstünde mal olmasına yol açan yüksek gümrük vergisi uygulamasının bir kez daha tekrarlanmasının, on binlerce kişilik istihdam oluşturan, farklı sektörlerde paslanmaz çelik kullanıcısı yüzlerce firmanın faaliyetlerini sonlandırmasına sebep olacak risklere yol açmaması adına hayati derecede kritik öneme sahip olduğunun açıklandığı bildiride, yüksek gümrük vergisi uygulamasından avantaj sağlayan tek firmanın yaklaşık 400 kişilik istihdamına karşın, bu süreçten olumsuz etkilenen yaklaşık 42 bin 049 firmada 829 bin 433 kişilik istihdam sağlandığı ifade edildi.
SEKTÖRLERİN REKABET GÜCÜ AZALIYOR
Türkiye’de paslanmaz çelik işleyen ve kullanan firmaların oluşturduğu sivil toplum kuruluşlarının ortak imzasıyla yayınlanan bildiride, paslanmaz çelik ürünlerinde gümrük vergisi oranlarının artırılması neticesinde paslanmaz çelikten mamul yapan sanayi kuruluşlarının ham madde maliyetlerinin artacak olmasından dolayı istihdam ve ciro kaybının yanı sıra ihracat pazarlarında rekabet güçlerinin azalacağı ifade edildi. Toplantıda; sektörlerin geleceği için paslanmaz çelik ürünlerinde gümrük vergisinin sıfıra indirilmesinin yanı sıra başvurusu yapılmış olan anti-damping soruşturma talep dosyasının soruşturma aşamasına geçilmeden reddedilerek önlemsiz bir şekilde kapatılması konusuna gerekli destek talep edildi.
