Salgının başlaması ve global tedarik zincirindeki bozulmanın etkisiyle fiyatları tarihi zirvelere ulaşan konteyner navlunda, salgının geride kalmasıyla sert düşüşler yaşanmaya başladı.
Konuya ilişkin değerlendirmelerde bulunan Uluslararası Taşımacılık ve Lojistik Hizmet Üretenleri Derneği (UTİKAD) Yönetim Kurulu Üyesi Yüksel Kahraman, tedarik zincirindeki aksamaların düzelmesinin navlunların düşmesinde önemli etkenlerden biri olduğunu belirterek, küresel dolaşımda olan yük hacminin düşmesi ve resesyon beklentilerinin gölgesinde dünya ticaret hacminin yavaşlama eğilimine girmesinin de diğer bir faktör olduğunu ifade etti.
Kahraman, “Freightos’a göre geçen yılın Eylül ayında 11 bin dolar seviyesine çıkan Global Konteyner Endeksi, bu yılın aynı döneminde 4 bin dolar seviyesine kadar geriledi. Pandemi öncesinde Eylül 2019’da endeksin 1.300 dolar seviyelerinde olduğunu göz önünde bulundurursak armatörlerin black-sailing dediğimiz sefer iptallerine rağmen aşağı yönlü salınımın devam etmesi muhtemel görünüyor.” ifadelerini kullandı.
Kahraman, Türkiye’nin yoğun ticaret rotalarından Uzak Doğu’nun ithalat, Akdeniz ve Orta Doğu’nun ihracat navlunlarında global konteyner endeksine paralel bir düşüş yaşandığını aktardı.
“ABD-Çin geriliminin bizim için pozitif etkisinden söz edilebilir”
Avrupa ihracat rotasında; Rusya-Ukrayna savaşı sonrasında enerji maliyetlerinin artması, bölgesel grevler ve iş akışlarında yaşanan sıkıntılar sebebiyle son taşıma maliyetlerinin halen yüksek seviyelerde seyrettiğini belirten Kahraman, şunları kaydetti: “Ekipman ve yer sorunlarının bitmesi ve yüke olan ihtiyaç sonrası doğacak rekabetin sonucu olarak bu bölgede de navlunların ilerleyen haftalarda düşmesini bekliyoruz. ABD ihracat rotasında navlunların diğer bölgelerle kıyaslandığında nispeten daha yavaş bir düşüş eğiliminde olduğu görünüyor. ABD-Çin geriliminin bizim için pozitif etkisinden söz edilebilir. Arzın talebi karşılayamadığı, yüksek navlunlu piyasaların doğal sonucu olarak son dönemde ‘short/sea’ ve ‘overseas’ rotalarda küçük hacimli birçok armatör yeni servisler açtı. Rekabeti tetikleyen unsurlardan biri de bu yeni oyuncular olacak. Global ticarette bitmiş ürünlerin yüzde 90’ı konteyner gemileri ile taşınıyor. Dolayısıyla konteyner navlunları, global ekonomi için öncü göstergelerden biri olarak kabul edilebilir. Dolaşımdaki yükün azalması, navlunların sert bir şekilde düşmesi ve bunun bir süreklilik arz etmesi küresel bir daralmanın habercisi olarak nitelendirilebilir.”
“Bazı önemli limanlarda sefer iptalleri sürüyor”
UTİKAD Yönetim Kurulu Üyesi ve Denizyolu Çalışma Grubu Başkanı Cihan Özkal ise, eylül sonu itibarıyla Asya’dan Avrupa’ya gönderilen 40 ft konteyner navlunların 4 bin dolara kadar gerilediğini, yüksek enflasyonun yol açtığı potansiyel bir küresel resesyon zemininin navlun fiyatlarını aşağı çektiğini söyledi.
Tüketim ürünlerine COVID-19 sonrası talep artışının yavaşlaması, perakendeciler ve üreticilerin de mallarını normalden daha erken tedarik etmesinin de bu düşüşe katkı sağladığına işaret eden Özkal, şunları kaydetti: “Global konteyner hatlarının haricinde yeni oyuncuların (charter seferler) pazara girmeye çalışması da ayrıca navlun seviyelerinin düşmesine az da olsa katkıda bulundu. Çin’in sıfır COVID-19 politikası nedeniyle Çin’deki aksama küresel tedarik zincirini de olumsuz yönde etkilemeye devam ediyor. Amerika ve Avrupa’daki büyük perakendecilerin ürünlerini daha erken tedarik etmeleri, müteakip talebin düşmesi ve küresel ekonomide olası resesyonun etkisiyle navlun seviyelerinin yılın geri kalanında düşmeye devam edeceğini öngörüyoruz. Bazı önemli limanlarda gemi sıkışıklığı ve blanksailing (sefer iptalleri) devam ediyor.”
“Navlun seviyelerinin normalleşeceğini değerlendiriyoruz”
Cihan Özkal, yüksek yakıt masraflarının devam etmesinin salgın öncesi seviyelere dönüşü engellediğini, karbon emisyonunu azaltacak, yeni nesil dünya deniz yolu konteyner gemi yatırımlarının da maliyetlerin yüksek seviyelere çıkmasına neden olduğunu vurguladı. Özkal, “Devam eden Rusya-Ukrayna savaşı, artan enflasyonist baskılar ve gelişmiş ekonomilerde beklenen para politikası sıkılaşması nedeniyle küresel ekonomik büyüme hedefleriyle ilgili belirsizlik artıyor. Enflasyon ve kısıtlayıcı para politikalarının dünya ekonomisinin büyüme hızını düşüreceği öngörülürken, COVID-19 salgını ve Rusya’nın Ukrayna’da başlattığı savaş da küresel ekonomiye ilişkin belirsizliğin sürmesine neden oluyor.” değerlendirmesinde bulundu.
Salgının yayılmasını önlemek için ekonomik faaliyetlerde katı kısıtlamalara gidilmesinin perakende satışlarda büyük bir düşüşe yol açarken, kısıtlamaların hafifletilmesiyle ve ülkelerin yeniden dışa açılmaya başlamasıyla keskin bir ekonomik toparlanma görüldüğünü aktaran Özkal, “2023-2024 arasında hem konteyner üretim kapasitesi hem de hizmete girecek yeni nesil konteyner gemileri kapasitesi nedeniyle navlun seviyelerinin normalleşeceğini değerlendiriyoruz.” ifadesini kullandı.
