Kıdem tazminatının kapsamı İş Kanunu ile belirlenmiştir. Zaman zaman çalışanlar ile şirketler arasında sözleşmeler fesih edilirken, karar şirketler tarafından alındığında işinden olan çalışanlar kıdem tazminatı almaya hak kazanır. Bu durumda olan çalışanlar, kıdem tazminatı nasıl hesaplanır, sorusuna yanıt arıyor.
Celal Özcan’ın yazısına göre; İşçinin, işe başladığı tarihten itibaren hizmet akdinin devamı süresince, son ödenen aylık brüt ücretin çalışma yılı ile çarpılması sonucu hesaplanır. Bir yıldan artan süreler için de aynı oran üzerinden ödeme yapılır.
İş Kanunu’nun 15. maddesine istinaden taraflar arasında “deneme süresi” öngörülmüş ise bu durumda deneme süresi kıdeme dâhil olup, kıdemin başlangıcı da kıdemin ilk günüdür.
Kıdem süresinin sonu, genel olarak iş sözleşmesinin sona erdiği tarihtir. Ancak, iş sözleşmesi fesih bildirimi yoluyla sona ermişse ihbar sürelerinin bitimi, bildirimsiz fesihte ise bildirimin yapıldığı gün kıdem süresinin son günü olarak hesaplanması gerekmektedir.
Çalışanlar hangi durumda kıdem tazminatı almaya hak kazanır?
Kıdem tazminatından 4857 sayılı İş Kanunu, 5953 Sayılı Basın İş Kanunu ve 4373 Deniz İş Kanunu’na tabi çalışanlar yararlanabilmektedir.
Kıdem tazminatından yararlanmak için iki temel şart aranmaktadır.
– İşçinin aynı işverene ait aynı veya farklı işyerlerinde en az bir yıl çalışmasının bulunması,
– İş sözleşmesinin işçi veya işveren tarafından kıdem tazminatına hak kazanılacak şekilde sonlandırılması.
İşçinin işten ayrılırken kıdem tazminatı almasını sağlayan haller şunlardır;
– İşveren tarafından 4857 sayılı İş Kanunu’nun 25. maddesinin II numaralı bendinde gösterilen ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri sebepler dışında iş sözleşmesinin feshi,
– İşçi tarafından 4857 sayılı Kanun’un 24. maddesinde gösterilen sebeplerle iş sözleşmesinin feshi,
– Muvazzaf askerlik hizmeti dolayısıyla iş sözleşmesinin feshi,
– İşçinin bağlı bulunduğu kanunla kurulu kurum veya sandıklardan yaşlılık, emeklilik veya malullük aylığı yahut toptan ödeme almak amacıyla iş sözleşmesinin feshi,
– Kadın işçinin evlendiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde kendi arzusu ile iş sözleşmesini sona erdirmesi,
– İşçinin ölümü nedeniyle iş sözleşmesinin sona ermesi,
– 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun 60. maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinin (a) ve (b) alt bentlerinde öngörülen yaşlar dışında kalan diğer şartları veya aynı kanunun geçici 81. maddesine göre yaşlılık aylığı bağlanması için öngörülen sigortalılık süresini ve prim ödeme gün sayısını tamamlayan işçilerin kendi istekleri ile işten ayrılmaları.
