Başta 8 milyon asgari ücretli olmak üzere tüm çalışanların beklediği asgari ücret görüşmeleri yine hüsranla sonuçlandı. İktidar, 2024 yılı için asgari ücreti 17 bin 2 lira olarak belirledi. Net asgari ücrete yapılan zam oranı da yüzde 49,1 oldu. 2024 asgari ücreti de uzlaşı olmadan iktidar ve işveren tarafından belirlendi, brüt 20 bin 2 TL oldu. İşverene maliyet ise 23 bin 502 TL olarak kaydedildi. SGK primi işçi payı 2 bin 800 TL olurken işveren payı ise 3 bin 100 TL olarak gerçekleşti.
Birgün’ün aktardığına göre Havva Gümüşkaya’nın aktardığına göre insanca yaşamaya yetecek kadar bir ücrete yine ulaşamayan milyonlarca emekçiyi gelecek yılın geçinme derdi sardı. İktidarın tüm enflasyon ve ekonomide daralma beklentilerine rağmen tek asgari ücret zammında diretmesi, yıl ortasına gelmeden satın alma gücünün iyice düşmesine neden olacak. Merkez Bankası, Mayıs 2024 gibi enflasyonun yüzde 70’in biraz üzerinde bir düzeye çıkmasını bekliyor. Açıklanan asgari ücret, Türk-İş tarafından dört kişilik bir aile için hesaplanan 45 bin 687 liralık yoksulluk sınırının 28 bin 685 TL altında kaldı. Buna göre iki kişinin asgari ücretle çalıştığı dört kişilik bir hanenin geliri yoksulluk sınırını yine de yakalamıyor. 2024 asgari ücreti aynı zamanda kasımda hesaplanan ve 18 bin 239 TL olan bekâr bir çalışanın ‘yaşama maliyeti’nin de altında kaldı.
SINIRIN ALTINA DÜŞECEK
İktidar ekonomiye ilişkin tüm planları seçim sonrasına göre yaparken hesaplamalar, asgari ücretin seçimden sonraki iki ay içerisinde açlık sınırının da altına düşeceğini gösterdi. İktisatçı Cem Oyvat’ın yaptığı hesaplamaya göre, asgari ücret nisanda Türk-İş’in belirlediği açlık sınırının altına inecek, haziranda yüzde 12,5 altında kalacak. 2024 yılı için uygulanacak asgari ücretin, açıklamanın yapıldığı 27 Aralık ortalama dolar kuruna göre dolar cinsinden karşılığı 578 dolar oldu. Orta Vadeli Program’daki 2024 için ortalama dolar kurunun 36,8 TL olması öngörülüyor. OVP’deki ortalama döviz kuru dikkate alındığında asgari ücret 116 dolarlık düşüşle 462 dolara gerileyecek.
HAYATTA KALAMAYACAKLAR
İşçi sendikaları asgari ücretin yalnızca yüzde 49 oranında artırılmasına tepki gösterdi. DİSK Genel Başkanı Arzu Çerkezoğlu tarafından yayımlanan açıklamada, asgari ücretin ortalama ücret haline geldiği hatırlatıldı. Asgari ücretin işçiler dışlanarak tek taraflı olarak belirlendiğine dikkat çekilen açıklamada, şöyle denildi: “Belirlenen asgari ücret ilk aylık ödendiğinde dahi yoksulluk sınırının üçte birinin altında kalacaktır. Yani bir evde üç kişi çalışsa dahi -ki bu mümkün değildir- yoksulluk sınırını aşamamaktadır. Daha da kötüsü, asgari ücretliler 2024 yılının ilk aylarından itibaren açlık sınırının altında bir gelirle yaşamaya mahkûm edilmektedir. Yüksek enflasyon koşullarında, belirlenen asgari ücretin 2024 yılı boyunca geçerli olması kabul edilemez. Asgari ücretin belirlenmesinde bu sene bir ilk daha yaşanmış, 2024 yılı asgari ücreti bir siyasi partinin genel merkezinde belirlenmiştir. İşverenlerle ve hükümetin bir siyasi parti genel merkezinde asgari ücret belirlemesiyle, Asgari Ücret Tespit Komisyonu fiilen ortadan kaldırılmıştır. İnsanca yaşanacak bir ücrete hasret kalan Türkiye işçi sınıfı için artık hayatta kalmaya yetecek bir ücretten dahi bahsetmek zorlaşmaktadır.”
KESK’in açıklamasında ise şunları ifade edildi: “İktidar ve sermaye kesimleri bu kararla birlikte milyonları sefalet koşullarında yaşamaya mahkûm etmektedir. Sermaye sahipleri işçinin yarattığı katma değerle, ödediği vergilerle zenginleşirken emeğin milli gelirden aldığı pay ise AKP iktidarı boyunca sürekli düşmüş, halk yoksulluğa terk edilmiştir. İnsan onuruna yaraşır, yoksulluk sınırının üzerinde bir ücret istiyoruz.” Birleşik Kamu İş Konfederasyonu’nun açıklamasında da şunlara dikkat çekildi: “Bu yılki asgari ücret zammında hükümet bir taşla iki kuş vurmaya çalışmaktadır. Artık yılda bir kez zam yapacağını belirttiği asgari ücreti, yerel seçimler öncesinde öldürmeyecek ancak mart ayından sonra tüm ekonomistlerin daha da kötüye gitmesini beklediği enflasyona karşı hızla eriyeceği için patronları memnun edecek şekilde belirlemiştir. Yani asgari ücret, ekonomik parametreler değil seçim takvimi baz alınarak belirlenmiştir.”
∗∗∗
ŞATAFATINIZDAN ÖDÜN VERİN
Siyasi partilerin asgari ücrete ilişkin tepkileri şöyle:
SOL Parti: Asgari ücret artışının artık Türkiye’de emekçilerin hakkıyla bir ilgisi kalmadı.Bu ülkede emeğiyle geçinen insanların yaşadığı sorunların çözümü 6 ay-1 yıllığına bir rakam verilerek çözülemez. Hele bu süreç dostlar alışverişte görsün performansıyla belirlenemez. Bu ülkede ücret krizi, emeğin değersizleşmesi sokağın, pazarın sorunuysa buna yönelik süreç de hakiki şekilde önce sokaktaki muhalefetin güçlendirilmesiyle yürütülebilir. Zammın gerçekçi olmamasının yanı sıra yine de beklenenden fazla açıklanması da belli ki yerel seçime dönük bir yatırım. Artık bu zamların bir iki ay içinde eriyip gideceğini yeterince tecrübe ettik.
CHP Genel Başkanı Özgür Özel: Bugün belirlenen asgari ücretin yanında, mutlaka en az 3 ayda bir asgari ücretin belirleneceğinin taahhüdünün verilmesi gerekir. Çünkü inanılmaz bir hayat pahalılığı var.
Emek Partisi Genel Başkanı Seyit Aslan: İşçiler ve emekçiler asgari yaşama ve asgari ücrete mahkûm değildir. İnsanca yaşama ve çalışma koşulları için birleşerek mücadele ettiğimizde durumu değiştirebiliriz.
TİP: Emekçi nefes alsın istiyorsanız patronlardan aldığınız vergiyi artırın, serveti vergilendirin, şatafatınızdan ödün verin de görelim!
DEM Parti Eş Genel Başkanı Tülay Hatimoğulları: Bankaların ve şirketlerin fahiş kârlar elde ettiği bu dönemde ekonomik krizin emekçilerin sırtına yüklenmesini reddediyoruz!
İŞSİZLİK MAAŞI ARTTI: 8 BİN LİRA
Yeni yılda uygulanacak asgari ücretin belirlenmesiyle işsizlik maaşları da yeniden belirlendi. Yeni işsizlik maaşı en düşük 7 bin 940, en yüksek 15 bin 880 TL oldu. Sigortalı çalışanların, işsiz kaldıkları dönem için belirli süre ve miktarda yapılan ödeme olan işsizlik maaşı, asgari ücrete zam ile her yıl artıyor. İşsizlik maaşı aylık asgari ücretin brüt tutarının yüzde 40’ından az olamazken, yüzde 80’ini geçemiyor. İşsizlik maaşı en düşük 5 bin 325 TL en yüksek 10 bin 650TL olarak uygulanıyordu. Yeni işsizlik maaşı en düşük 7 bin 940, en yüksek 15 bin 880 TL oldu. Günlük işsizlik ödeneği, sigortalının son dört aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının yüzde 40’ı olarak hesaplanıyor.
∗∗∗
PATRONLAR KEYİFLİ
Yeni asgari ücrete ilişkin açıklamalar yapan işverenler ise zamdan memnun. Bazı işverenlerin açıklamaları şöyle:
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu: Ülkemizin üretim gücünün korunması ve firmaların sürdürülebilirliğinin zarar görmemesi için enflasyonla mücadele kararlı bir şekilde sürmeli, reel sektöre destekler artırılarak devam ettirilmeli.
Ankara Ticaret Odası Başkanı Gürsel Baran: Asgari ücretin, yüzde 49 oranında yükseltilerek net 17 bin 2 liraya, asgari ücrete sağlanan işveren desteğinin de 500 liradan 700 liraya yükseltilmesi kararı hem çalışanlarımız hem de işverenlerimiz için hayırlı uğurlu olsun.
Ankara Sanayi Odası Başkanı Seyit Ardıç: Üretimde sürdürülebilirlik için yatırım kredileri ve teşviklerin hedefe ulaşana kadar süreklilik arz etmesi gerekiyor.
Anadolu Aslanları İş Adamları Derneği Genel Başkanı Orhan Aydın: İşveren ve işçi tarafının ortak bir mutabakatla anlaşmış olması son derece memnuniyet verici.
∗∗∗
ERDOĞAN: ENFLASYONA EZDİRMEDİK
Asgari ücrete yapılan zamma ilişkin konuşan AKP’li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, bütçe imkanlarını zorlama pahasına yüksek oranlı zam yaptıklarını iddia etti. Erdoğan, halktan gelen tüm itirazlara rağmen “Yeni asgari ücretle çalışanları enflasyona ezdirmeme sözümüze bir kez daha sadık kaldık. Hayat pahalılığının farkındayız” dedi.
