Hilal SARI
Danimarka merkezli konteyner taşımacılığı devi Maersk, Ukrayna Savaşı’nın başından bu yana rekor kâr elde eden enerji devlerini küresel tedarik zincirlerinde temiz enerjilere geçiş sürecini engellemekle suçladı. AP Moller-Maersk karbonsuzlaşma direktörü Morten Bo Christiansen, FT’ye verdiği demeçte “Küresel tedarik zincirlerinde temiz enerjilere geçişiçin enerji şirketleri tarafından engellendiğini” söyledi ve enerji devlerini gemicilik şirketlerine daha fazla çevre dostu yakıtı erişilebilir fiyatlardan sağlaması için çağrı yaptı.
Yılda 12 milyon konteyner taşıyan ve dünyanın en büyük konteyner taşımacılığı şirketi olan Maersk, Christiansen’in yaptığı açıklamalara göre sıfır karbon gemilerinin ihtiyacı olan yeşil metanole erişememe riskiyle karşı karşıya. Bu yakıt da petrol şirketleri tarafından üretiliyor ancak Christiansen petrol şirketlerinin yeşil metanolü gemicilik şirketlerine kabul edilemeyecek fiyatlardan satmaya çalıştığını belirtiyor. Ülkeler arasındaki mal ticaretinin yüzde 80’ini taşıyan denizcilik şirketleri karbon emisyonlarının da büyük bir kısmından sorumlu ve en büyük oyuncu Maersk 2040 itibariyle sıfır karbon emisyonu hedefi koydu. Ancak bu hedefine erişebilmek için 2030 itibariyle yılda 5 milyon ton yeşil metanole ihtiyacı var. Fakat şirket üretim hızlanmazsa ihtiyacı olan bu metanolün tedarik edilemeyeceği görüşünde. “Bugün yakıtımızı petrol şirketlerinden alıyoruz. Ancak bize yeşil metanolü kabul edebileceğimiz bir fiyattan vermiyorlar. Mevcut tedarikçinizin yeni yakıt bulmanıza yardımcı olacağını beklersiniz. Ancak şimdiye kadar böyle bir destek verilmedi” diye konuşan Christiansen yeşil metanole alternatif olarak kullanabilen yeşil amonyakın da 2030’a kadar ölçeklendirilmiş hacimlerde üretilmesini beklemiyor: “Kısa vadede tek seçenek var: Metanol işe yaradığını gördüğümüz tek seçenek.”
Havacılık sektöründe de Airbus gibi uçak üreticileri sürdürülebilir havacılık yakıtlarının üretiminin artması için enerji devlerinin harekete geçmesi gerektiğini söylüyor. Geçtiğimiz haftalarda DÜNYA’ya konuşan Airbus Avrupa Başkanı Wouter Van Wersch havacılık sektörünün ‘temiz’ hale gelmesi için sürdürülebilir havacılık yakıtlarının (SAF) ucuzlaması gerektiğini söylemiş ve enerji devlerini arzı artırma çağrısı yapmıştı.
ABD’li enerji devleri savaştan 200 milyar dolar kâr etti
Sadece ABD’li enerji şirketleri Ukrayna Savaşı ve artan fiyatlar sayesinde 200 milyar dolar kâr elde etti. S&P Global Commodity Insights tahminlerine göre ABD’de halka açık petrol ve doğalgaz şirketlerinin net kârı bu yılın 2. ve 3. çeyrektelerinde 200,24 milyar dolara ulaştı. Financial Times’da yer alan habere göre bu devlerin tarihteki en kârlı altı ayı oldu ve işletme nakit akışları da muhtemelen tarihi bir rekor kıracak.
Avrupa geçici vergilerle vatandaşını koruyor
ABD Başkanı Joe Biden da büyük enerji şirketlerini ‘savaştan kâr etmekle’ suçlamış ve yeni petrol üretimiyle fiyatları aşağı çekmeye çalışmazlarsa Kongre’den enerji devlerini vergilendirmelerini isteyeceğini söylemişti. Petrol lobisinin en güçlü olduğu ABD’de böyle bir verginin Kongre’den geçmesine olası bakılmıyor ancak Atlantik’in öteki yakasında Almanya, İngiltere, İtalya ve Belçika gibi halkı enflasyondan korumayı petrol lobileriyle ilişkilerden daha fazla önceliklendiren ülkelerde hükümetler enerji devlerine geçici vergiler getirdi. Çekya da geçtiğimiz günlerde hükümete 3,4 milyar dolar ilave gelir sağlayacak %60’lık bir geçici vergiyi mecliste onayladı.
G7 Rus petrolüne tavan fiyatı netleştirecek
G7 önümüzdeki haftalarda Rus petrolü tavan fiyatını netleştirecek. ABD, Japonya, Almanya, İngiltere, Fransa, İtalya ve Kanada’nın yer aldığı ve Avustralya’nın da destek vereceği tavan fiyat uygulamasında beklenti yüzer bir tavan fiyat değil sabit bir tavan fiyat uygulanması bekleniyor. Cuma günü G7’den yapılan açıklamada Rusya’nın petrol ihracatlarında tavan fiyat uygulama kararının nihai şekline yaklaştığı belirtildi. ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken konuya ilişkin açıklamasında “Rusya savaşı finanse etmek için enerji satmak istiyor. Enerjinin piyasada kalmaya devam etmesi için bu iyi bir mekanizma ve Rusya’nın kazancına bir tavan getirilmiş olacak” diye konuştu. İngiltere G7 açıklamasından bir gün önce sigorta piyasasının önemli oyuncularından Lloyd’un Rus petrolü taşıyan gemilere sigorta hizmeti vermeyeceğini, tavan fiyata katılan ülkeler için istisna yapılacağını duyurmuştu.
