HANDE BERKTAN
Türk elektronik sanayi, pandemi sonrası başlayan büyüme trendini, yılın ilk iki ayında da devam ettirdi. BloombergHT için sorularımızı yanıtlayan Türk Elektronik Sanayicileri Derneği (TESİD) Yönetim Kurulu Başkanı Yaman Tunaoğlu, elektronik sanayinin bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 26 artış ile en fazla büyüme sağlayan sektörlerden olduğunu söyledi.
“İhracatta yavaşlama eğilimi var”
TESİD Yönetim Kurulu Başkanı Tunaoğlu sektördeki yükselişi vurgularken maliyetlerdeki artışa da dikkat çekerek, “Elektronik sektörünün büyümesinin seçimin ve depremin yaratacağı etkilerin belirsizliğine rağmen, hemen hemen tüm sektörlere girdi üreten bir sektör haline gelmesinden kaynaklı yılın genelinde bu yıl da pozitif seyredeceğini öngörmek yanlış olmaz. Fakat maliyet ile fiyatlama arasındaki rasyonel ilişkinin kopmasından kaynaklanan finansal tahribatlar, sanayinin geneli gibi sektör firmalarının da bu durumla ne kadar mücadele edebildikleri ve nasıl etkilenecekleri bu yılın temel hikayesi olarak karşımızda duruyor. Sektörün en büyük beklentisi, seçimlerin ardından, sanayi üretimini öncelikleyen rasyonel bir ekonomi politikasının uygulanmasıdır” dedi.
Elektronik sanayinin ihracat performansına ilişkin TESİD Başkanı “Sektörel ihracat, yıl başından itibaren hafif bir düşüş eğilimine girdi. Avrupa ve ABD merkez bankalarının faiz artışları ve parasal sıkılaşma ile devam eden enflasyon ile mücadelesinin 2023 için hemen hemen tüm sektörlerde bir pazar daralmasına yol açacağı bekleniyordu. Şu an için bu daralmanın boyutunu öngörebilmek pek mümkün değil. Yine de sektörümüzün pozitif yönde gelişeceğine, yılsonu sektör ihracatımızın geçen yılın altında gerçekleşmeyeceğine ve hatta bir miktar üstünde kalacağına dair öngörümüz var” şeklinde konuştu.
“Fiber altyapı yatırımlarına yeniden ivme kazandırılmalı”
Bilişim sanayinin güçlenmesi için altyapı yatırımlarının önemine değinen TESİD Başkanı, “Elektronik sanayicilerinin önemli gördüğü bir diğer konu, altyapı yatırımlarının artırılması yönünde. Ülke genelinde fiber optik ağ alt yapısı dahil diğer alt yapıların artırılması ile bilişim teknolojilerinin gelişmesi ve üretim tesislerine erişim ile lojistik konularında kolaylıklar oluşacağı düşünülmektedir” değerlendirmesini yaptı.
Tunaoğlu, tedarik zincirindeki bozulmaya dair elektronik sanayinde üretimin daha yakın coğrafyalara kayacağına dikkat çekerek, “Özellikle pandemi döneminde yaşadığımız Batı dünyası ve üretim alanı Uzakdoğu arasındaki tedarik zinciri problemlerinden ve ABD ve Çin arasında artık görünür hale gelen ticaret savaşlarından en yüksek oranda, elektronik sektörü etkilenecektir. Dünya dış ticaretinin en büyük kalemi haline gelen elektronik sektörü, üretiminin büyük bir kısmını yüzde 70 seviyelerinde Uzakdoğu’da gerçekleştirmekte. Yaşananlar bu oranın bu seviyelerde sürdürülebilir olmadığını göstermiştir. Önümüzdeki dönemde sektörümüzde ya Uzakdoğulu üreticilerin tüketim merkezlerine yakın yerlere doğrudan yatırımlarını yapacaklarını ya da elektronik sektörüne yönelik tedariklerin daha yakın coğrafyalarda bulunan yerel üretim merkezlerine kaydığını göreceğiz” şeklinde konuştu.
“Elektronik sanayi işbirliği platformu ihracatçıya destek sağlayacak”
TESİD’in yerli sanayiye destek noktasında ki projelerine dair Yaman Tunaoğlu, “TESİD belirlediği vizyon kapsamında bu yıl da elektronik sektöründe faal olan KOBİ ve yeni girişimciler ile büyük şirketlerin kendi aralarında ve diğer sektördeki firmalarla iş birliği imkanlarını yaratarak, yerli çözümlerin oluşturulmasına destek olmayı hedeflemekte. Faaliyete geçen TESİD “Living Lab” projesinin üyeler tarafından yaygın olarak değerlendirilmesi ve katma değer yaratması için çalışmalar sürdürülmekte. Üyelerin daha geniş alanlara ulaşmaları ve iş birliği ile ihracat imkanları yaratılması için Elektronik Sanayi İş birliği Platformu (ESİP) projesindeki çalışmalara devam edeceğiz” açıklamasını yaptı.
“Yetişmiş eleman göçü çok büyük bir risk”
Elektronik sanayinde nitelikli elemanların yurtdışına gidişinin büyük risk oluşturduğuna dikkati çeken TESİD Başkanı, “Yetişmiş eleman göçünü orta gelir sarmalından kurtulmaya çalışan ülkemiz için çok önemli bir risk olarak değerlendiriyoruz. Bu kapsamda bir durum tespiti yapılması, arkasında yatan temel nedenlerin belirlenmesi ve ne tür önlemler alınabileceğinin araştırılması amaçlı ASO ve İSO meslek komiteleri ile birlikte OSTİM Teknik Üniversitesi bünyesinde bir çalışma başlattık. Akademisyenlerle yapılan ön çalışma sonrasında bu çalışma projelendirildi, ancak ASO ve ISO’nun kaynak ayıramamaları nedeni ile bekleme sürecine girildi. 2023 yılı için önemli hedeflerimizden birisi de bir şekilde bu kaynağı yaratmak ve projeyi başlatmak olacak” dedi.
“Kamu alımlarında yerli sanayi ürünleri tercih edilmeli”
TESİD Başkanı Tunaoğlu elektronik sanayicilerin öncelikli taleplerini, “Elektronik sanayicileri, yerli üretimin artması için teşvikler ve destekler istiyor.Burada en önemli desteğin kamu tarafından alımlarda yerli ürünlerin tercih edilmesi olduğunu vurgulamak isterim. Son dönemde bu yönde bir bilinç oluşmaya başladı, ancak maalesef hala yabancı ürünlerin tercih edildiği birçok durumla karşılaşıyoruz.
AR-GE faaliyetlerinin, ürün inovasyonu ve rekabet gücünün artması için önemli olduğunu değerlendiren sektör temsilcileri AR-GE desteklerinin de artırılmasını talep ediyor. Vergi teşvikleri ve muafiyetler sayesinde sektörün büyümesi ve yatırımların artmasının sağlanacağı değerlendiriliyor” şeklinde sıraladı.
“Üretim maliyet artış olumsuz etkiliyor”
Elektronik sanayinde üretim maliyetlerinde en büyük artış direkt işçilik, enerji ve hammadde giderlerinde oldu. Konuya ilişkin TESİD Başkanı, “Şubat 2023 TÜİK verilerine göre 2022 yılının son çeyreğinde brüt ücret maaş endeksi önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 102,4 artmıştır. Teknik yetkinliğin ve bilgi birikiminin çok önemli olduğu elektronik sektöründe bu oranın daha da yüksek olduğunu ölçümlüyoruz. Hammadde tarafında ise artan enerji ve direkt işçilik maliyetleri sebebiyle özellikle iç pazardan temin edilen hammadde fiyatlarında artış yaşanmıştır. Uzak doğu ile rekabette maliyet bakımından avantajımızı her geçen gün kaybediyoruz, bunu özellikle vurgulamak isterim. Sektörümüzü yoğun olarak etkileyen çip krizini de bu noktada dolaylı maliyet olarak eklememizde fayda var” açıklamasını yaptı.
