Edirne kırmızısı (Rouge d’Adrinople) renginin elde edildiği kök boya bitkisi rubia tinctorumun, alternatif ürün olması için çalışma yürütülüyor.
Trakya Üniversitesi Havsa Meslek Yüksekokulu Müdürü, Park ve Bahçe Bitkileri Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mustafa Tan, AA muhabirine, yetişme şartları açısından bitkinin bölgeye yabancı olmadığını söyledi.
Kök boya bitkisinin 19. yüzyılın ortalarına kadar Türkiye’nin birçok yerinde olduğu gibi Edirne’de de ekim alanı olduğunu belirten Tan, “Bütün doğal boyalarda olduğu gibi, sentetik boyaların yayılmasıyla önemini kaybetmiş. Günümüzde doğal boyalara ilgi yeniden artınca insanlar yeniden bu bitkilere ilgi göstermeye, yeniden yetiştirme çabalarına girmeye başladı.” dedi.
Trakya Üniversitesi olarak kök boya bitkisinin Edirne’de tekrar kent kültürüne ve bölge tarımına kazandırılması için çalışmalar yaptıklarını ifade eden Tan, şunları kaydetti:
“Buğday ve ayçiçeği, bölgemiz için son derece stratejik ürünler. Bu bitkilerdeki verimi düşürmeden, üreticimize kök boya bitkisini alternatif ürün olarak sunabiliriz. Havsa Meslek Yüksekokulunda bunun çalışmalarına başladık. İran’dan getirttiğimiz popülasyonlar ve Türkiye’nin değişik yerlerinden aldığımız genotiplerle adaptasyon çalışmaları yapıyoruz. Çalışmalarımızda ikinci yılın sonuna gelmiş durumdayız. Aldığımız sonuçlar bölgemizde bu bitkinin veriminin oldukça iyi olduğunu gösteriyor. Bu bitki ileride bölgemizde üreticilerimiz için alternatif bir ürün adayı gibi gözüküyor. Çalışmalar sonunda bu bitkinin tanıtımını çiftçilere yapacağız. Ayrıca ekim alanlarının yaygınlaştırılmasını da amaçlıyoruz.”
– “Coğrafi işaret için bir süre önce başvuru yapıldı”
Prof. Dr. Tan, kök boya bitkisi yetiştirildikçe, kullanım alanlarının da yaygınlaşmaya başladığını dile getirdi.
Edirne kırmızısı renginin şehrin kimliğinde ve kültüründe yer aldığını anlatan Tan, “Kültür yeniden canlanıyor. Çarşı pazarlarda Edirne kırmızısı renginde olan birçok ürün ortaya çıkıyor. Bundan sonra Edirne kırmızısını çok daha fazla görüp duyacağız ama bunun bir standardının olması lazım. Bu konuda yine Trakya Üniversitesi, bitkinin ve rengin coğrafi işaretini almak için önemli çalışmalar başlattı, bir süre önce başvuru yapıldı. İlerleyen zamanlarda Edirne kırmızısını belli standartlarda görmeye başlayacağız.” ifadelerini kullandı.
Edirne’yi çok sayıda yerli ve yabancı turistin ziyaret ettiğini anlatan Tan, “Gelen insanlar buradan bir şeyler almak ve hediye götürmek istiyor. Peynir, peynir helvası, lokum, badem ezmesi veya mis meyve sabunu alıyorlar. Bunun yanında bir de Edirne kırmızısıyla boyanmış ürünler, bundan sonra gelen turistlerin ilgi göstereceği ürünler arasında olacaktır.” diye konuştu.
Rengin Hikayesi
Dünya tekstil sanayisinde önemli bir yere sahip olan “Edirne kırmızısı”, 15. yüzyılda şehirde kök boya olarak üretildi. Tuğla kırmızısının daha parlağı olarak nitelenen rengi elde eden ve adına “Edirne kırmızısı” diyen iki boya ustasının formülü, casusluk yöntemleriyle elde edilerek Edirne’den Avrupa’ya taşındı.
Formül bir süre sonra Fransa’da üretilerek Avrupa’daki tekstil sanayinde yaygınlaşması sağlandı.
Fransa’da 1740’lı yıllarda üretildikten sonra “Rouge d’Adrinople” (Edirne kırmızısı) adıyla sektörde yer edinen renk, özellikle tekstil alanında önemli yer buldu. Edirne’de de tarihi yapıların süslemelerinde ve şehrin geleneksel el sanatlarında kullanılan renk, aradan geçen süreçte unutulmaya yüz tuttu.
Yeniden doğduğu topraklara getirilen renk için seferber olan kent, Edirne kırmızısının popülerliğini artırmak için çaba gösteriyor.
