Hüseyin GÖKÇE
Uyuşmazlıkların mahkemeye düşmeden özel arabulucular tarafından çözümünü öngören ve birçok alanda zorunlu olarak uygulanmaya başlayan arabuluculuk sisteminde, Türkiye uluslararası şirketlerin anlaşmazlıklarına da ev sahipliği yapmaya hazırlanıyor. Adalet Bakanlığı’nın arabuluculuğu mevzuata dahil etmesinden bu yana 400 civarında arabuluculuk merkezi kuruldu. Bunlardan bir tanesi de TOBB bünyesinde kurulan TOBBUYUM Arabuluculuk ve Uyuşmazlık Çözüm Merkezi. Şu ana kadar TOBB’a bağlı 85 oda bünyesinde Arabuluculuk ve Tahkim Merkezi kuruldu.
Bu alanda bir yasal düzenleme daha yapılacak. Bu düzenlemenin ardından Türkiye’de 15 yıla kadar uzayan ticari uyuşmazlıklar 3 hafta gibi kısa bir sürede çözüme kavuşma imkânı olacak. Aynı zamanda hem Türk şirketleri ile yabancı şirketler, hem de iki yabancı şirket arasındaki uyuşmazlıklar da arabuluculuk merkezlerinde çözüme kavuşturulabilecek.
DÜNYA’nın sorularını cevaplandıran TOBBUYUM Genel Müdürü Dr. Onur Yüksel, sağlık turizminde olduğu gibi birkaç yıl içinde Türkiye’ye yönelik arabuluculuk turizminin de başlayacağını söyledi.
TOBBUYUM’un 2020 yılı Aralık ayında kurulduğunu belirten Yüksel, ilk hedeflerinin TOBB bünyesindeki oda ve borsaların üyelerinin ticari uyuşmazlıklarda arabuluculuk ve tahkim hizmeti vermek olduğunu bildirdi. Arabuluculukla ilgili altyapı kanunun hazırlandığını dile getiren Yüksel, “Biz TOBB UYUM olarak 85 oda borsamıza tahkim ve arabuluculuk merkezi kurduk işbirliği çerçevesinde. Aynı zamanda, tahkim konusunda da TOBB Tahkim ve İstanbul Tahkim Merkezi ile birlikte çalışıyoruz. Bu kapsamda arabuluculuk ve tahkimin geliştirilmesi ve uyuşmazlıkların mahkeme öncesinde mahkemeye gidilmeden, dava açılmadan kurumsal bir şekilde çözümlenmesi ve kurumsal sistematik hizmet veriyoruz” dedi. Hizmeti, Adalet Bakanlığı arabuluculuk siciline kayıtlı arabulucular tarafından verdiklerini ifade eden Yüksel, bunların Bakanlık tarafından da sertifikalandırıldığını vurguladı.
“Gizlilik çok önemli, bilgiler TOBB sunucularında saklanıyor”
Şirketlerin TOBBUYUM’dan kurumsal bir şekilde hizmet aldıklarını dile getiren Yüksel, “Hazırlık aşamasından sonuç aşamasına kadar gizlilik çerçevesinde merkez kontrolünde yapılıyor. TOBBUYUM 2 yıl üzerinde geliştirdiği arabuluculuk ve tahkim yazılımını odaların ve arabulucuların hizmetine sunuyor. Bu yazılım TOBB’un sunucularında çok gizli ve güvenli bir şekilde saklanıyor/çalışıyor. Üye olmayanlar da bizden hizmet alabiliyorlar” diye konuştu.
“Mahkemede şirket sırları herkese açılıyor, arabuluculukta ise gizli”
Mahkemelerin herkese açık olduğunu ve şirket sırrı niteliğindeki bilgilerin de herkes tarafından ulaşılabilir hali geldiğini ifade eden Yüksel, “Ancak arabuluculukta gizli bir süreç. En başından sonuna kadar gizli yürütülüyor. Şirketler uyuşmazlıkları duyulsun istemiyorlar. Ayrıca şirketlerin büyük kısmı aile şirketi olduğu için bunlar da aile işlerinin dışarıyla olan ilişkilerinin fazla duyulmasını istemiyorlar” değerlendirmesinde bulundu.
“Çözüm oranı yüzde 80”
TOBBUYUM’un kurulduğu günden bu yana önüne gelen dosyaların çözüme kavuşma oranının yüzde 80 seviyesinde olduğuna değinen Yüksel, “Taraflar arabuluculuk ve tahkimde başarılı sonuçları gördükçe sisteme olan ilgileri de artıyor. Bu yüzden iş insanlarımızın ve çalışanlarımızın arabuluculuk ve tahkimi benimsemelerini ve kullanmalarını önemsiyoruz. Bu konuda tüm illerimizde tanıtım çalışmalarımızı sürdürüyoruz” diye konuştu.
“Kararlar başka ülkelerde de mahkeme ilamı yerine geçiyor”
Bu merkezlerin standartlarının da kanuni temele oturtulduktan sonra, Adalet Bakanlığı tarafından akredite edilen arabuluculuk merkezlerinin uluslararası alanda da daha verimli hizmet vereceğini söyleyen Yüksel, “Türkiye Nisan ayından bu yana Singapur Konvansiyonuna taraf olan 55 ülkeden birisi haline geldi” dedi. Sistem kapsamında alınan kararların Konvansiyona taraf ülkelerde mahkeme ilamı niteliğinde olmasının önemine işaret eden Yüksel, “Örneğin; Türk şirket ile ABD şirketi uyuşmazlığı Ankara’da çözülürse, müzakere ile alınan kararlar, ABD’de mahkeme kararı niteliğinde karar alınmış oluyor. Bu da bizim için çok önemli bir fırsat” diye konuştu.
“Yurt dışından Türkiye’ye yönelik arabuluculuk turizmi başlayacak”
Türkiye’nin sağlık turizmi alanında önemli bir yol kat ettiğini hatırlatan Onur Yüksel, şunları söyledi: “Birkaç yıl içinde arabuluculuk turizmi başlayacağını düşünüyorum. Verimli, etkin hizmet verebiliyoruz. Nitelikli arabulucularımız var, yabancı şirketler de Dubai, New York, Singapur’da çözmektense Türkiye’de daha verimli hizmet alma imkanına sahip olacaklar. Ayrıca Singapur konvansiyonuna taraf olan ülkelerin şirketleri de bizden hizmet alabilecek. Yani taraflardan bir tanesinin Türk olma şartı yok.”
“Maliyet, mahkeme masraflarının yarısını bile bulmuyor”
Arabuluculukta, Adalet Bakanlığı’nın belirlediği cüzi düzeyde tarifeler uygulandığı bilgisini veren TOBBUYUM Genel Müdürü Dr. Onur Yüksel, buradaki maliyetin mahkemede yapılacak masrafın yarısının altında kaldığını kaydetti. Onur Yüksel, Türkiye’de ticari uyuşmazlıkların çözümünün 3 yıldan 15 yıla kadar uzadığına dikkat çekerek, bu zaman diliminde tarafların her ikisinin de ciddi kayba uğradığını, arabuluculukla süreçlerin ise bununla karşılaştırmayacak derecede kısa olduğunu anlattı.
