Cemile Çakır’dan aynı ayda altı roman

Çakır, Ay serisinin ilk kitabı Gümüş Ay’ı yazmaya 1993 yılllarından başlamış. 1998 yılında Gökkuşağı Yayınları’ndan basılan bu kitabı daha sonra yeniden ele alınan, günümüz dünyasından paralel evrene taşınan serinin ikinci kitabı Karanlık Ay ile birlikte Ceylan Yayınları’nca basılmıştı. Sonraki dönemde serinin üçüncü kitabı Çamur Ay ve Kadın Ay’ın yazımı ancak 2022 yılında tamamlandı..

Gümüş Ay, Karanlık Ay, Çamur Ay ve Kadın Ay, ayrı ayrı ele alındığında birer bağımsız kitap olarak kabul edilebilir olsalar da nehir-roman olarak yazılmıştır. Bu dört kitap, her ne kadar dünya benzeri bir gezegende geçiyor olsa da yazarın yaşam çizgisinin farklı dönemlerinin biraz ekspresyonist, biraz sürrealist ve biraz da büyülü gerçekçilik tarzında dile gelişidir…. Ekspresyonist; hani insanın yüreğine bıçak gibi saplanan o ilk bakışta kaba resimler vardır ya… Gerçeküstücü; hani o masalla karışık anlatımlar… Yaşadıklarından bazı kırıntılar değişip dönüşerek kitaba girmiş olsa da bu bir özyaşam öyküsü değildir, romanda yer alan karakterlerin hepsi kurmacadır ve bu dört kitap gerçekliğe ‘çalkantılı suların aynasında’ ışık tutmaktır.

Serinin ilk kitabı Gümüş Ay, 12 Eylül sıkıyönetim döneminin sembolik anlatımıdır. Kitapta baskıcı bir ülke ve bu baskıya karşı direnen devrimciler ve arada kalan insanların hikayeleri anlatılmaktadır. Direnenlerin kaybetmesinin nedeni karşılarındaki gücün büyüklüğü kadar, mücadelelerinin halkın gözünde bir söylenceden öteye geçmemiş olması olmasıdır da.

Kendi örgütsel yapılanmasına tutsaklık

Serinin ikinci kitabı Karanlık Ay’da cezaevleri ve tutsaklıklar irdelenmektedir. Yalnızca içerde olmanın tutsaklığı değil, çoğul tutsaklıklar; içerde olmaya tutsaklık, kendi örgütsel yapılanmasına tutsaklık, aileye tutsaklık, eğitime, aşka, tutkuya…

Dizinin üçüncü kitabı Çamur Ay, kapitalizmin ve kapitalist ilişkiler içindeki insanın durumunun sembolik anlatımını içerir. İnsanın kendine yabancılaşması, üretime yabancılaşması ve bu yabancılaşma içinde umar arayan ama yolu hep yanlış yere çıkan insanlar…

Dizinin dördüncü ve son kitabı Kadın Ay, çocukluğunun cennetini bulmak için yola çıkan bir kadının kendisi gibi cehennemvari bir yaşama itilen kadınları bulmasıyla başlar. Başka bir ülke ve başka bir şehir arayışı sırasında biraraya gelen farklı kültürden, sınıftan ve anlayıştan kadınların karşılaştıkları zorlukları dayanışma ile aşmasıyla birlikte, savaşlardan yıkımlardan sonra kendi geleceklerini kurmak için yola çıkmalarının masalsı öyküsüdür.

Ay serisi için “Her yazarın kendince ‘en önemli yapıtı’ olarak tanımladığı kitapları vardır. Benim için bu Ay serisin dörtlü romanıdır. Bu kadar büyük hacimde bir eser daha yazabilir miyim bilemiyorum,” demektedir Çakır.

“Bizim okuyabileceğimiz bir şeyler yaz”

İffet’in Gelinliği ve Yitik Menekşe’nin yazılmasının ise farklı bir öyküsü bulunmaktadır.

Ay serisinin üçüncü kitabı Çamur Ay’ı yazdığı sırada çok yakın arkadaşlarından biri ona “Cemile, senin kitapların çok karamsar ve ağır, şöyle bizim okuyabileceğimiz bir şeyler yaz,” demesi üzerine daha hafif, biraz macera, biraz aşk, biraz polisiye tarzında bir şeyler yazmaya karar verir. Önce merkezinde çocuk istismarı ve kadın cinayeti olan İffet’in Gelinliği’ni tamamlar. Evet, bu daha hafifti, arka planında siyasi olaylar olsa da ön planda kadın cinayeti, çocuğa yönelik cinsel saldırı, aşk ve kadın dayanışması vardı. Hafiften polisiye ve macera tarzında…. Kitap İffet’in gelinliği üzerinde öldürülmüş halde bulunmasıyla başlar ve onun katline götüren olaylar birbirini izler.

Yitik Menekşe de aynı tarzda yazılan bir kitap olur. Bu kez siyasal arka plan daha kuvvetlidir. Yine çocuk istismarı ve bir kasabanın bu istismarı bilerek seyirci kalması olayların başlangıç noktasını oluşturdu. O çocuğun büyüdüğünde üniversite eğitimini tamamlamak için bedenini satması, sonra 6-7 Eylül olayları mağduru babanın oğluyla yaşadığı aşk, kıskançlık, Gar Katliamında ayağını kaybeden kadın…. Yine aşk, hafiften polisiye ve macera…

Edebiyat acıların dile gelmesi değil mi?

Altı romanı aynı zamanda yayımlanması tanıtım olarak olumsuzluk içerse de Cemile Çakır “ Uzun yıllar boyu edebiyat dünyası ilişkiler ağının dışında kaldığimdan kitaplarım elinde kaldı. Klaros Yayınları ile tanışınca hepsini birden yayımlatmak gündeme geldi ve bu ne yazık ki deprem dönemine denk düştü. Bu denli acıların yaşandığı bir süreçte kitaptan, romandan söz etmeye utanır olduk. Öte yandan edebiyat acıların dile gelmesi değil mi? Aynı ayda basılmaları satış açısından olumluzluk içerse de, önemli olan onların bir anlamda benden çıkıp kayda geçmesidir. Depremlerin ve acıların kasıp kavurduğu ülkemizde yarının neler getireceğini nasıl bilebiliriz ki? Edebiyat hem acılarımızın dile gelmesi hem de merhemidir. Bu altı romanda çoğu insanın yaşadığı acılardan bazılarını bulacağını zannediyorum. Anlatmak sağaltmaktır da” diyor.

Çakır’ın ayrıca Ağaç Olma Özlemi (şiir) ve Hiç Durmadan Uçmak (öykü) kitapları şu sıralarda baskı aşamasındadır.

Cemile Çakır kimdir?

Nüfus kaydına göre 1956, babasının söylediğine göre 1959 doğumlu. Çocukluğu, teknolojinin hiç girmediği bir dönemde, Giresun’un bir köyünde, yeşillikler arasında geçti. İlkokul sonrasında Erzurum Kız Lisesi’nde manastır katılığında bir okulda yatılı olarak ortaokul ve liseyi bitirdi. 1975 yılında üniversite eğitimi için İstanbul’a geldi, 1980 darbesi sonrasında 4 yıl içerde kaldı.

Cezaevi sonrasında matbaa, edebiyat dergileri ve gazeteler olmak üzere çeşitli alanlarda çalıştı. Bir dönem radyo programları da yapan Cemile Çakır, 1998 yılında Amerika’ya gitti, 2005 yılında da geri döndü. Kısa bir süre yayımcılık yaptıktan sonra hayatının en büyük deneyimi olarak tanımladığı, beş yıla yakın bir süreyi yatalak annesine bakarak geçirdi. 2011 yılından bu yana Dikili’de yaşıyor.

Bugüne kadar yayımlanmış kitapları:

Gelincikle Uyanmak, Öykü, 1990, Ekin Yayınları,

Cemreye Çağrı, Şiir, 1991, İnsancıl Yayınları

Her Yüzde Yangın, Şiir, 1997, Toplumsal Dönüşüm Yayınları

Gümüş Ay, Roman, 1998, Gökkuşağı Yayınları,

Buzdan Heykel, Öykü, 2005, Hayal Postası Yayınları

Beyaz Düşsel Kanatlar, Şiir, 2010, Ceylan Yayınları

Gümüş Ay, Roman, 1998, (Yeniden düzenlenmiş haliyle) Ceylan Yayınları

Karanlık Ay, (Gümüş Ay’ın devamı), Roman, 2010 Ceylan Yayınları

İffet’in Gelinliği, Roman, 2023 Şubat, Klaros Yayınları

Yitik Menekşe, Roman, 2023 Şubat, Klaros Yayınları

Gümüş Ay, Roman, 2023 Şubat, Klaros Yayınları