SEVCAN DEDEOĞLU ERSÖZLÜ/ U24 ARAŞTIRMA
son yılların en kötü son çeyreğini tamamlamaya hazırlanıyor.
Borsa son 5 yılda son çeyrekte ortalama yüzde 27 yükselirken, 2023’ün son çeyreğinde çift haneli geri çekilme yaşandı.
Bu yazıda borsanın pandemiden bu yana en kötü son çeyrek performansı sergilemesinin sebeplerini tartışacağız.
TL mevduatta 3 aylık mevduat faizleri son 21 yıldan bu yana ilk kez yüzde 50’nin üzerine çıktı.
Güncel 3 aylık TL mevduat faiz oranı yüzde 52 seviyesinde, TCMB’nin 2024 yılı enflasyon tahmini ise yüzde 36 seviyesinde. Bu da 2024 2. yarıdan sonra pozitif reel faiz göreceğimiz anlamına geliyor.
Mevduat faizi, BIST 100 karşısında risksiz bir getiri alternatifi olarak karşımıza çıkıyor. BIST 100’den yüzde 50’lik bir yükseliş beklersek endeksin 11 bin-12 bin seviyesine çıkması gerekecek.
BIST 100’ün 11 bin-12 bin endeks seviyesine çıkıp çıkmayacağından emin olamayan tasarruf sahibi, seçici bir şekilde portföyünü gözden geçiriyor.
Halka arzlar Borsa İstanbul’u nasıl etkiledi?: Tavan tavandan, taban tabana…
2023 yılında Avrupa, Orta Doğu ve Afrika’nın hareketli piyasalarından biri haline gelen Türkiye’de 56 şirket halka arz oldu.
Halka arzlarda borsa toplamda yaklaşık 79,7 milyar lira (3,3 milyar dolar) topladı. SPK’nın 2023 1. çeyrek sonunda yürürlüğe koyduğu “eşit dağıtım” düzenlemesinin teşviki ile beraber borsadaki yatırımcı sayısı yükselişe geçti.
Sene başındaki halka arzların çoğunda ilk 5 işlem gününde yüzde 61 yükselişe geçen halka arzlar, sene sonuna doğru cazibesini koruyamadı. 28 Aralık itibariyle BIST halka arz endeksi 26 Eylül’de gördüğü zirveden yüzde 30 oranında geriledi.
Uzun süre 2 milyon seviyesini aşamayan yatırımcı sayısı 2023 yılında 8,5 milyonu aşarak rekor kırdı. Böylelikle Türkiye’de her 10 kişiden biri BIST 100’de yatırımcı haline geldi. Sene sonundaki satış dalgası ile yatırımcı sayısı 7,7 milyon seviyesine indi.
Negatif çarşamba etkisi
BIST 100 Ağustos ayı başından bu yana son 22 Çarşamba gününün 18’inde değer kaybetti. Kasım ayında 1 ve 8 Kasım tarihlerindeki 0,19 ve 0,20 puanlık kazanımlarını saymazsak son 22 Çarşamba’nın 20’sinde değer kaybetti. Çarşamba günlerinin negatif etkisini açıklamak için 2 temel sebep var.
1) İsrail-Hamas savaşının negatif etkisi
25 Ekim 2023 tarihinde Hamas İsrail arasındaki savaş ve Türkiye’nin sözlü müdahalesi BIST 100’ü negatif etkilemiş ve BIST 100 endeksinde gün içinde sert düşüşler nedeniyle 2 kez devre kesilmişti. 25 Ekim Çarşamba günü BIST 100 yüzde 7,08 değer kaybederek kapandı.
2) Yükselen aracı kurum kredi faizinin yatırımcı davranışına etkisi
Çarşamba geleneği haline gelen negatif senaryonun sebebi ise borsadaki T+2 kavramından geliyor. Borsada T gününde alış/satış işlemi gerçekleştirdiğiniz de, işleminizin takası T+2 gününde gerçekleşir.
Bu nedenle kredili işlem yapanlar eğer çarşamba günü satış yaparak işlemlerini kapatmazlarsa, kredili hisselerini faiz ödeyerek pazartesi gününe kadar taşır. Ödeyecekleri faiz kadar para kazanamayacağını düşünen yatırımcılar ise aralıksız son 18 çarşamba günü satış yaparak takasın cuma günü gerçekleşmesini sağlıyor. Bu durum da BIST 100 endeksinde negatif çarşamba geleneği adını verdiğimiz sürece neden oluyor.
BIST 100’ün en büyük düşmanı: Zayıflayan işlem hacmi
BIST 100 en yüksek zirve seviyesi olan 8 bin 464 seviyesine 6 Ekim’de 4 milyar dolar işlem hacmi ile ulaşmıştı.
Bu yıl en yüksek 8 milyar dolar işlem hacmi gören endeks, seneyi 2 milyar dolar işlem hacmi civarında kapatacak.
Zayıflayan işlem hacmi ve BIST 100 endeksinden beklentilerin azalması hiç bir habere bağlı olmaksızın düşüşlere ortam hazırlıyor.
Yabancı desen o da var!: BIST 100’ün sorunu ne?
Yabancı tasarruf sahiplerinin 2023 ortasından bu yana uygulanan ortodoks para politikasına ilgisi artıyor.
TCMB verilerine göre 22 Aralık ile biten haftada yurt dışında yerleşik kişiler 139,9 milyon dolarlık hisse senedi; 33,9 milyon dolarlık DİBS aldı.
Yurt dışında yerleşik kişiler son 8 haftada 1 milyar 902 milyon dolarlık net hisse alımı gerçekleştirdi. Yabancıların yıl başından bu yana toplam alımı ise 1 milyar 349 milyon dolar seviyesinde.
Hayaller 8 bin 500, gerçekler 7 bin 500
2023 yılını yüzde 40 yükseliş ile kapatmaya hazırlanan BIST 100 endeksi, 2023 yılını yatay bantta, hacimsiz ve düşük beklentiler ile kapatıyor. Endeks rekor seviye olarak 8 bin 500 seviyesine yaklaşmıştı. Yıl kapanışına doğru 7 bin 500 seviyesine doğru geriledi.
Piyasa seneyi SPK’nın Enflasyon Muhasebesi’nin uygulanmasına ilişkin duyurusu ile kapatıyor. Duyuruya göre, borsaya kote şirketler 31.12.2023 tarihi itibariyle sona eren hesap dönemlerine ait finansal raporlarından başlamak üzere enflasyon muhasebesi uygulayacak.
Tasarruf sahipleri enflasyon muhasebesinin etkilerini görmek için 2024 ilk çeyrek bilançolarını görmek isteyebilir.
Buna ek olarak gerek OVP’de Türkiye’nin 2024 yılındaki büyüme hedefi yüzde 5’den yüzde 4’e geri çekildi. Türkiye’de yavaşlayan büyüme şirket kârlılıklarını ve halka açık şirketlerin borsadaki performansını etkileyebilir.
Bu da BIST 100’ün “Bekle ve Gör” moduna geçmesine neden olabilir. Parasal sıkılaştırmanın devamı ve enflasyonla mücadelenin seyri 2024 yılında Türkiye’nin kredi notunu belirleyecek. 2023 yılı takviminde 15 Aralık olarak görülen rapor açıklama tarihinde Türkiye için kredi notuyla ilgili bir değerlendirme yapmayan Moody’s, 2024 yılında ilk Türkiye’yi değerlendireceğini açıkladı.
Moody’s Türkiye raporunu 12 Ocak tarihinde açıklayacak. Olası bir not artışının yabancı sermayenin BIST 100 ilgisini artırması bekleniyor. Olası not artışının pozitif etkisiyle beraber halka arzların yeniden canlandığını ve bunun da tasarruf sahiplerini heyecanlandırdığını görebiliriz.
