Hilal SARI
Birliğin kriz yönetimi komiseri üyelerin elektriği paylaşacağı ve stratejik rezervlerin de kullanılacağı planı duyurdu. Ancak Almanya, ‘son çare’ olarak Fransa ve Avusturya gibi komşularına elektrik ihracatını sınırlandırmak zorunda kalabileceğini bildirdi. İngiltere’de de gaz acil durumuna geçilebilir.
Ukrayna Savaşı sonrası Rusya’nın enerji kaynaklarından bağımsızlaşmaya çalışan Avrupa ülkelerinde kara kış hazırlığı başladı. Kuzey Akım 1’deki hasarın kalıcı olduğu, Kuzey Akım 2’de ise hasarın hızlı şekilde giderilebileceği ancak Almanya’nın jeopolitik gerilimlerin tırmandığı bir dönemde siyasi bir kararla iptal ettiği lisansı onaylaması gerekiyor. Avrupa Komisyonu ise elektrik kesintileri içeren acil durum planları hazırlıyor.
İki senaryo var, ikisi de üyelerin elektriği paylaşmasına dayanıyor
Komisyonun hazırlandığı iki senaryonun ilkinde sadece az sayıda AB üyesi ülke elektrik kesintisinden etkileniyor ve diğer üyeler etkilenen üyelere elektrik tedarik edebiliyor. RND medya grubuna konuşan AB Kriz Yönetimi Komiseri Janez Lenarcic’in aktardığı ikinci senaryoda ise “Çok sayıda üye ülkenin aynı anda etkilenmesi durumunda birlik ülkeleri acil yardım sevkiyatlarını diğer üyelerle paylaşmak zorunda kalacak ve Komisyon ihtiyaçları stratejik rezervlerden karşılayacak.”
Avrupa Komisyonu’nun enerji güvenliğini sağlamak amacıyla talebi yüzde 10-15 düşürülmesi hedefine ulaşmakta da sorunlar yaşanıyor. Almanya’daki doğalgaz şebekesini izlemekle yükümlü yetkili Klaus Muller, Bloomberg’de yer alan habere göre sonbaharın ilk soğuk hava dalgasında Alman hanehalklarının ve KOBİ’lerin doğalgaz talebinin son beş yıl ortalamasına göre yüzde 14,5 arttığını aktarıyor ve verilerin ‘çok çarpıcı’ olduğunu söylüyor. Muller hava sıcaklıkları ortalamanın altına düşse de doğalgaz tasarrufu yapılması gerektiğini de vurguluyor.
“Afet destek programına da ihtiyaç duyulabilir”
AB Kriz Yönetimi Komiseri Lenarcic açıklamalarında AB içinde afet destek programına da ihtiyaç duyulmasının olası olduğunu söyledi. AB’nin kriz yönetimi birimi nisan ayında Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin ardından kimyasal, nükleer ve biyolojik olaylar karşısında savunmasını güçlendirmek için stoklama operasyonuna başladığını duyurmuştu.
Kuzey Akım 2’de hasar kalıcı değil ama geri adım gerekiyor
Sabotajlar konusunda Batı Rusya’yı, Rusya ABD’yi suçlamaya devam ediyor ancak henüz Kuzey Akım 1 ve 2’de ağır hasar bırakan saldırıların kimin tarafından yapıldığı belirlenmedi. Ancak Rusya’nın doğalgaz şirketi Gazprom’dan yapılan açıklamada Kuzey Akım 2’nin saldırıya rağmen hasar almamış olabileceği, bu boru hattından gaz akışının sağlanması için Almanya’nın şubat ayında aldığı karardan geri dönmesi gerekeceği sinyali geldi. ABD’nin projede yer alan şirketlere yaptırımları ve Avrupa’nın farklı ülkelerinden gelen baskılar sonrasında Almanya Kuzey Akım 2’yi hiçbir sevkiyat yapılmadan kızağa çekmiş ve onay vermemişti. Ayrıca bu hat üzerinden akışların gerçekleşmesi için AB’nin de onayı gerekiyor.
“Ukrayna’dan akışlar da muhtemelen duracak”
Avrupa’nın en büyük üç enerji ticareti yapan şirketinde üst düzey yöneticiler Rusya’nın Ukrayna üzerinden gaz akışlarını da kesmesine muhtemel gözüyle bakıyor. Londra’da gerçekleşen Enerji Zekası Forumu’nda konuşan Gunvor Group CEO’su Torbjorn Tornqvist “Piyasalar şimdiden Ukrayna üzerinden Avrupa’ya gaz akışlarının durmasının an meselesi olduğu beklentisi içinde” diyor. Vitol Group CEO’su Russel Hardy de doğalgaz piyasalarının ‘çok stresli’ durumda olduğuna dikkat çekerek “Fiyatlar ‘biraz daha uzun bir süre’ yüksek kalacak ve bunun sanayi talebinin üzerinde de etkisi olacak” diye uyardı.
“Biz daha çok gelecek kış için endişeliyiz”
Trafigura Group petrol ticaretinden sorumlu Eş Başkanı Ben Luckock da “Avrupa gösterge doğalgazı TTF fiyatları yüksek seyretmeye devam edecek. Talepteki düşüş bu kış bir felaketten kaçınabileceğimiz anlamına gelebilir ancak biz daha çok bir sonraki kış için endişeliyiz” diyor. TTF salı itibariyle yıl başından bu yana yüzde 137 artmış durumda ve 167 Euro/MWh düzeyinden işlem görüyor ancak gösterge mart ve ağustos aylarında 340 Euro’ya kadar yükselmişti.
Almanya son çare elektrik ihracatında kesintiye gidebilir
Almanya’nın en büyük dört elektrik şebekesi işletmecisinden en büyüğü olan Ampiron’un CTO’su elektrik kesintileri ve darboğazlardan kaçınmak için ‘son çare’ olarak kış aylarında Fransa ve Avusturya gibi diğer ülkelere elektrik ihracatında kesintiye gitmek zorunda kalınabileceğini söyledi. Hendrik Neuman açıklamasında böyle bir senaryoda günlerden ziyade saatler söz konusu olduğnu da ekledi. Neumann ayrıca Almanya Ekonomi Bakanı Robert Habeck’in temmuzdaki ‘ülke elektrik sorunuyla karşı karşıya değil’ açıklamasına katılmadığını belirtiyor ve “Eğer sorun olmasaydı hükümet tarafından kışın elektrik piyasası üzerine özel bir analiz yapmamız istenmezdi” diye konuştu. Berlin’in Alman şirket ve tüketicileri korumak için geçen hafta duyurduğu 200 milyar Euro’luk ‘koruma kalkanı’ Macaristan başta olmak üzere bazı AB üyelerini kızdırmış, İtalya’nın görevi bırakan Başbakanı Mario Draghi de “Ortak tehditlerle karşı karşıya olduğumuz bu zamanlarda ulusal bütçelerimize göre bölünemeyiz” demişti. Elektrikte yıllardır net ihracatçı konumunda olan Almanya’nın ‘son çare’ olarak Fransa ve Avusturya gibi en büyük alıcılarına ihracatı kısıtlaması bu ülkelerdeki enerji darboğazını daha da kötüleştirebilir ve AB’nin Rusya karşısındaki ‘birlik’ duruşunu zedeleyebilir. Almanya geçen yıl 17 bin 400 GWh elektrik ihraç etmiş, 2020’de ise ihracatı 18 bin 500 GWh olmuştu. En büyük alıcılar Fransa ve Avusturya’ydı. Almanya’nın elektrik fiyatları Bloomberg BNEF tarafından yapılan bir analize göre 2023’e kadar yükselmeye devam edecek. BNEF’in tahminlerine göre elektrik fiyatları 2023 yılında 275 Euro/Mwh ile zirve yapacak ve yükselişteki en önemli etken doğalgaz fiyatlarındaki artış olacak.
İngiltere’nin enerji regülatörü de uyardı: Gaz arzında acil duruma geçilebilir
İngiltere’nin enerji regülatörü Ofgem de ülkenin bu kış muhtemelen Rusya’nın Avrupa’ya gaz akışlarını kısmasına bağlı olarak bir ‘doğalgaz arz acil durumuyla’ karşı karşıya olduğu konusunda uyarı yaptı. Hisseleri Londra Borsası’nda işlem gören enerji şirketi SEE’nin doğalgazla çalışan elektrik santrallerine ağır cezalar getiren bir kuralına değişiklik talebine yanıt içinde yapılan uyarıda “Ukrayna’daki savaş ve Avrupa’daki doğalgaz kıtlığı nedeniyle bu kış çok büyük bir gaz darboğazı riski bulunuyor. Bunun sonucunda İngiltere’nin de doğalgaz arzında acil duruma geçmesi gerekebilir” ifadeleri yer aldı.
