Mehmet HANİFİ GÜLEL / İSTANBUL
Çeltik rekoltesinde herhangi bir kayıp olmamasına rağmen natürel pirinç fiyatları son 2 ayda yüzde 30 arttı. Toprak Mahsulleri Ofisi’nin (TMO) çeltikte taban fiyatı yüzde 200’ün üstünde artırması üreticisinde yüksek fiyat beklentisi yarattı. Üretici serbest piyasada fiyatlar artacak diye arzı kısmaya başladı. Arz sıkıntısı işlenmemiş naturel pirinç fiyatlarını da yüzde 30 arttırdı. Naturel baldo pirinç fiyatı son 2 ay içinde 24,5 liradan 32 liraya yükselirken, Osmancık çeşitlerinde yüzde 15,5, Luna çeşidinde ise yüzde 23,6’lık fiyat artış yaşandı. Naturel ürün fiyatında artışın yakın zamanda işlenmiş ürün fiyatına da yansımasının kaçınılmaz olduğunu kaydeden sektör temsilcileri DÜNYA’ya yaptıkları açıklamada, serbest piyasada çeltik fiyatlarının TMO’nun açıkladığı fiyatın 2 ile 3 lira üstünde yer almasına rağmen çiftçinin elindeki ürünü satmaya yanaşmadığı söylediler.
Bu fiyat artışında TMO’nun yarattığı beklentinin etkin rol oynadığını vurgulayan sektör temsilcileri, “TMO’nun geçen yıla oranla 2 kattan fazla fiyat artışının üstüne artı 1 lira daha vermesi çiftçileri daha fazla beklenti içine soktu. Çiftçi elindeki ürünün ancak yüzde 20’sini sattı. Geri kalanını ise depoya koydu. Bundan dolayı çeltik arzının sınırlı olması, serbest piyasada fiyatların artmasına yol açıyor. Diğer yandan bakliyat grubunda ise en fazla artış yüzde 14,6 ile nohutta yaşanırken, en az artış ise yüzde 10,8 ile kırmızı mercimekte yaşandı” dediler
Serbest piyasada fiyatlar taban fiyatın üstünde
Yeterince ürünün çeltik fabrikalarına gelmediğini ifade eden sektör temsilcileri DÜNYA’ya yaptıkları açıklamada “Türkiye’de çeltik hasadın yüzde 100’ne yakını yapıldı. Rekoltenin de geçen yılın yaklaşık 1 milyon ton üzerinde gerçekleşmesi bekleniyor. Çeltik üretiminin en çok yapıldığı Trakya Bölgesi’nde çiftçi üretiminin yüzde 20’sini satarken, geri kalanını ise elinde tuttu. Balıkesir Gönen’de ise çiftçi ürününün yüzde 40’ını satarken, yüzde 60’ını da depolarına koydu. Serbest piyasada çeltik fiyatlarının TMO’nun açıkladığı fiyatın 2 ile 3 lira üstünde yer almasına rağmen çiftçinin elindeki ürünü satmaya yanaşmadığı belirtiyor” dediler.
TMO’nun fiyat artışı çiftçide daha fazla beklenti yarattı
Trakya’da bölgede harmanın bittiğini belirten bir çeltik alıcısı, çiftçinin fabrikaya pek mal vermeye yanaşmadığını, kendilerinin de şaşkın olduklarını dile getirdi. Bu yıl fiyatların iyi olduğunu ve devletin verebileceği rakamlar fazlasıyla verdiğini ifade etti. Bir başka çeltik alıcısı ise iki üç yıldan bu yana üreticilerin iyi para kazandığını, ihtiyacı olduğu kadar sattığını söyledi. Şu an fabrikalara giden ürünün miktarı yüzde 20 olarak belirtiliyor. TMO’nun ek 1 lira daha fiyat artışına gitmesi üreticide bir beklenti yarattığını ve herkesin ürününü içeriye attığı aktarılıyor.
Gönen bölgesinde üretimin yüzde 60’a yakını depoya gittiğini belirten bir çeltik alıcısı ise geçen yıl çeltik fiyatının aşırı yükselmesinden dolayı çiftçinin temkinli davrandığını ifade etti. Alıcılar Baldo pirinç fiyatlarının kalitesine göre naturel olarak 30 ile 33 lira arasında fabrikada satıldığına dikkat çekerek, yeterince ürün olduğunu ve çiftçinin biraz ağır davrandığı söyledi.
Gümrük vergisi düşürülürse fiyatlar düşebilir
Çeltik ithalatında şu an yüzde 45’lik gümrük vergisinin bulunduğunu ve bugünkü fiyatlarla dışardan getirilmesinin mümkün olmadığını belirten sektör temsilcileri, gümrük vergisinin yarıya düşürülmesi veya tamamen kaldırılması ile dışarıdan ürün gelebileceğini belirtiyorlar. Temsilciler, şu an gümrük duvarının yüksek olduğunu, kalkması halinde bu durumun değişebileceğini ifade ediyorlar.
TMO tonunu 15 bin liradan açıklamıştı
TMO’nun 13 Eylül’de 2022 yılı çeltik alım fiyatı ton başına baldo çeşit çeltik için yüzde 173 artışla 15 bin lira, Osmancık çeşidi için yüzde 200 artışla 13 bin 500 lira, luna çeşidi için ise yüzde 213 artışla 12 bin 500 lira fiyat açıkladı. Ardından Tarım ve Orman Bakanı Vahit Kirişci, 5 Ekim’de yaptığı açıklamada gelişen piyasa koşullarını dikkate alınarak çeltik fiyatlarını her çeşidi için ton başına 1000 lira verildiğini duyurmuştu.
