CHP Malatya Milletvekili Veli Ağbaba, 2023 yılında emekçilerin durumuna ilişkin değerlendirmede bulundu. Ağbaba değerlendirmesinde şunları kaydetti:
”Türkiye 2023 yılında da vatandaşına en düşük asgari ücreti veren Avrupa ülkeleri arasında yer aldı. Asgari ücret Almanya’da 1997 Euro, Hollanda’da 1995 Euro, Fransa’da 1747 Euro iken Türkiye’de bugünkü kurla 351 Euro’dur.
AKP’li yıllarda fabrikalar, atölyeler, madenler işçi mezarlığına dönüştü. 2023 yılının ilk 11 ayında en az bin 772 işçi iş cinayetlerinde hayatını kaybetti. AK Parti meslek eğitimi adı altında çocuk emeğinin sömürüsünü meşrulaştırdı. 2023 yılının ilk 11 ayında en az 49 çocuk iş cinayetlerinde hayatını kaybetti.
2023 Genel seçimlerinden önce 4 (b) Bağ-Kurlulara prim gününü 9000 günden 7200 güne düşürme sözü verilmesine rağmen aradan geçen 7 ayda bu söz tutulmadı. EYT kapsamında emekli olabilecek Bağ-Kurlular da prim gününe takıldığı için emekli olamadı.
”2023 Aralık asgari ücrete göre emekli maaşı yüzde 65’ine geriledi”
AKP’nin yönetime geldiği 2002 yılında en düşük emekli maaşı 240 lira iken asgari ücret 184 liraydı. En düşük emekli maaşı asgari ücretin 1,3 katıydı. 2023 Aralık asgari ücrete göre şu an emekli maaşı yüzde 65’ine geriledi.
Çıraklık ve staj geçmişi olan sigortalıların, sigorta başlangıcına sayılmadığı ve bu süreler borçlanılamadığı için mağdur olan yüzbinler tekrar görmezden gelindi. Seçim öncesi bakılacağı söylenmesine rağmen seçim bitince unutuldu.
24 Aralık 2017 tarihinde 696 sayılı KHK ile ’kadroya’ geçirilen taşeron işçilerin dışında kalan taşeron işçiler için 2023 de hayal kırıklığıyla geçti. 150 bin civarında personel işçi bu düzenlemelerin dışında kalmış ve kamuda daimi işçi kadrosuna alınmamıştır. Yüzde 70’lik personel maliyeti barajına takılanlar, kamu kurumlarında ve KİT’lerde asıl işi yapan binlerce işçi kadrodan mahrum kaldı.
Kiralık araç şoförleri ve bilgi işlem merkezleri, kara yollarında ve demir yollarında yol hizmetlerinde çalışanlar, PTT dağıtıcıları, hastanelerde laborant, tekniker, kimyager, bilgi işlem vb işlerde çalışanlar, davet merkezinde çalışanlar olmak üzere 150 bine yakın kamu işçisi kadroya geçemedi.
Türkiye 2023 yılında enflasyonda Avrupa birinciliğini kimseye kaybetmemiş, dünyada da üst sıralardaki konumunu korumuştur. TÜİK’in bastırılmış enflasyonuna göre bile ilk 11 ayda gıda fiyatlarındaki artış yüzde 64 olmuştur. Yüksek enflasyon sebebiyle emekçilerin alım gücü devamlı azalmış, yıl genelinde asgari ücret açlık sınırının altında seyretmiştir. 11’nci ay itibariyle asgari ücret açlık sınırının yüzde 20 altında kalmıştır. AK Parti emekçileri açlığa mahkum etmiştir.
Toplam istihdamın yüzde 71’i ücret karşılığı çalışanlardan oluşmaktadır. Toplam istihdamın yüzde 71’ini oluşturan ücretliler üçüncü çeyrek verileri esas alındığında gelirin yalnızca yüzde 32’sini almaktadır.
2023 yılında emekçiler temel sosyal haklardan mahrum bir şekilde çalışmaya devam etmiştir. Türkiye Avrupa ülkeleri arasında toplu iş sözleşmesi kapsamının en düşük olduğu ikinci ülke konumunda yer almaktadır. Türkiye’de çalışanların sadece yüzde 7,4’ü toplu sözleşme kapsamındadır.
”AKP vatandaşlarımızı işsizliğe mahkum etti”
AKP 2023 yılında da vatandaşlarımızı işsizliğe mahkum etmiştir. 2023 yılı boyunca işsizlik 8 milyonun üstünde seyretmiştir. Son açıklanan resmi rakamlara göre 8,1 milyon kişi işsizdir. AK Parti 2023 yılında da vatandaşlarımıza nitelikli işler yaratamamıştır. Kayıt dışı çalışma ile yeterince mücadele edilmemesi ve emek gelirlerinin baskılanmasına dayanan ekonomi modeli sebebiyle resmi rakamlara göre Türkiye’de 8,7 milyon kişi kayıt dışı çalışmaktadır.
”Kadınlarda işgücüne katılım yüzde 36”
Kadınlara dönük ayrımcılık 2023’te devam etmiştir. Bu ayrımcılığın en yaygın görüldüğü alanlardan birisi çalışma yaşamıdır. Türkiye’de kadınlar istihdamdan dışlanmaktadır. Kadınlarda işgücüne katılım oranı yüzde 36’dır. İş gücüne katılıp, iş bulabilen her üç kadından birisi kayıt dışı istihdam edilmektedir.
2023 yılında da Türkiye’de emekçiler Avrupa ile kıyaslandığında daha çok çalışıp daha az kazandılar. Avrupa’da haftalık ortalama çalışma süresi 36 saat iken, Türkiye’de ilk 10 ayda ortalama 44,3 saattir.
İşsizlere dönük sosyal korumalar 2023 yılı boyunca tekrar sınırlı kaldı. İlk 11 ayda işsizlik ödeneğine 1 milyon 353 bin kişi başvurmuş, yalnızca 611 bin kişi işsizlik ödeneğinden faydalanabilmiştir. Yapılan her 100 işsizlik ödeneği başvurusundan 55’i geri çevrilmiş bulunmaktadır. Buna karşılık AK Parti işsizlik fonunu amacı dışında kullanmaya devam etmiştir.
Sendikal örgütlenme gibi temel sosyal haklarını kullanmak isteyen işçiler çeşitli zorluklarla karşılaştı. İşçiler hak aradıklarında karşılarında yalnızca işverenleri değil aynı zamanda AKP’yi buldu. Agrobay işçileri, Özak Tekstil örneklerinde olduğu gibi birçok işçi eylemine güvenlik güçleri sert bir şekilde müdahale etti. AK Parti emekçilerin hak arayışlarını ezmek için elinden geleni yaptı.
Uluslararası Sendikalar Konfederasyonu’nun (ITUC) 148 ülkeyi kapsayan raporuna göre Türkiye, 2023 yılında ’çalışanlar için en kötü 10 ülke’ arasında gösterildi. ITUC’un işçi hakları ve çalışma hayatına dair uygulamalara göre hazırladığı raporda Türkiye, 148 ülke içinde en kötü sayılan 10 ülkenin olduğu grupta. ’Hukukun üstünlüğü ilkesi bulunmadığından işçi haklarının güvence altına alınamadığı’ ülkeler arasında Türkiye’nin yanında, Bangladeş, Ekvador, Mısır, Esvatini, Guatemala, Myanmar, Tunus, Belarus ve Filipinler bulunuyor.”
