Burcu Kıratlı
Fed, yıllık banka sağlık kontrollerinin sonuçlarını 28 Haziran Çarşamba günü açıklayacak.
Fed bu sonuçları piyasalar kapandıktan sonra sonuçları açıklıyor; bu sonuçlarda tipik olarak, belirli portföylerin – kredi kartları veya ipotekler gibi – nasıl ilerlediğine ilişkin ayrıntılar dahil olmak üzere toplam sektör zararlarını ve bireysel banka zararları yayınlanıyor.
Stres testi” uygulaması kapsamında, Fed, bankaların bilançolarını, unsurları yıllık olarak değişen varsayımsal ciddi bir ekonomik gerilemeye karşı test ediyor.
2023’te 23 banka test edilirken, 2019’da 100 milyar dolar ile 250 milyar dolar arasında varlığa sahip bankaların iki yılda bir test edilmesine izin verme kararı aldın. Bu sebeple bu rakam 2022’deki 34 bankadan 23 bankaya düştü.
Sonuçlar kapsamında sermaye bankalarının ne kadar sağlıklı olması gerektiği, hisse geri alımları ve temettüler yoluyla hissedarlara ne kadarırın geri dönebileceğini belirlenecek.
Fed bankalara neden “Stres testi” yapıyor?
Fed, 2007-2009 mali krizinin ardından testleri, bankaların gelecekte benzer bir şoka dayanabilmelerini sağlamak için bir araç olarak oluşturdu. Testler resmi olarak 2011’de başladı ve büyük borç verenler başlangıçta geçer not almak için mücadele etti.
Örneğin, Citigroup, Bank of America, JPMorgan Chase & Co ve Goldman Sachs Group, Fed’in endişelerini gidermek için sermaye planlarını ayarlamak zorunda kaldı. Bununla birlikte, yıllarca süren uygulama, bankaları testlerde daha usta hale getirdi. Fed ayrıca testleri daha şeffaf hale getirerek “Geçti-kaldı” modelini ortadan kaldırarak ve daha incelikli, bankaya özgü bir sermaye rejimi getirerek test dramasının çoğunu sona erdirdi.
Peki bankalar nasıl değerlendiriliyor?
Test ile bankaların varsayımsal gerileme döneminde gerekli olan asgari yüzde 4,5’lik sermaye oranının üzerinde kalıp kalamayacağını değerlendiriyor. Güçlü performans gösteren bankalar genellikle bunun çok üzerinde kalıyor. Ülkenin en büyük küresel bankalarının da en az yüzde 1 oranında ek bir sermaye oranı bulundurması gerekiyor. Bir bankanın testte ne kadar iyi performans gösterdiği, 2020’de uygulamaya konulan ve minimum yüzde 4,5’in üzerinde yer alan ek bir sermaye katmanı olan “stres sermayesi tamponunun” boyutunu da belirliyor. Bu ekstra tampon, her bir bankanın varsayımsal kayıpları tarafından belirlenir. Kayıplar ne kadar büyük olursa tampon da o kadar büyük olur.
Fed, bankaların temettü ve geri alım planlarını sonuçlardan genellikle birkaç gün sonrasına kadar açıklamalarına izin vermiyor. Sonraki aylarda her bankanın stres sermayesi tamponunun boyutunu açıklıyor. Ülkenin en büyük borç verenleri, özellikle JPMorgan Citigroup, Wells Fargo & Co, Bank of America, Goldman Sachs ve Morgan Stanley piyasalar tarafından yakından izleniyor.
Daha zor bir test?
Fed her yıl senaryoları değiştiriyor ve tasarlanmaları aylar alıyor. Örneğin 2020’de, Kovid-19 salgınının neden olduğu gerçek ekonomik çöküş, birçok önlemle Fed’in o yılki senaryosundan daha şiddetliydi.
2023 testleri, Silicon Valley Bank ve diğer iki kredi kuruluşunun başarısız olduğu bu yılki bankacılık krizinden önce tasarlandı ve Fed, banka bilançolarını yükselen faiz ortamına karşı test etmediği, bunun yerine ciddi bir durgunluğun ortasında oranların düşeceğini varsaydığı için eleştirildi.
Yine de 2023 sınavının önceki yıllara göre daha zor olması bekleniyor çünkü gerçek ekonomik temel şu an daha sağlıklı. Bu da işsizlikteki ani artışların ve test edilen ekonominin büyüklüğündeki düşüşlerin daha şiddetli hissedildiği anlamına geliyor.
Örneğin, 2022 stres testi, “ciddi şekilde olumsuz” bir senaryo altında işsizlikte yüzde 5,8’lik bir artış öngörüyordu. 2023’te, geçen yıl artan istihdam sayesinde bu artış yüzde 6,5 puan. Sınav aynı zamanda ticari gayrimenkul fiyatlarında yüzde 40’lık bir düşüş öngörüyor; bu, pandemi döneminden kalma ofis boşluklarının borçluları strese sokması nedeniyle bu yıl daha büyük bir endişe kaynağı.
Ek olarak, büyük ticaret operasyonları olan bankalar bir “küresel piyasa şokuna” karşı test edilecek. Bazıları da en büyük karşı taraflarının başarısızlığına karşı test edilecek; bunun sebebi de bu yıl Credit Suisse’in batması ve UBS tarafından satın alınması sonrası oluşturulan senaryolardan biri…
Bu ekstra test, bankaların sermaye gereksinimlerine sayılmayacak, ancak Fed’in gelecekte birden fazla olumsuz senaryo uygulamayı keşfetmesine olanak tanıyacak. Fed’in Denetlemeden Sorumlu Başkan Yardımcısı Michael Barr, birden fazla senaryonun bankaların zayıflıklarını tespit etmede testleri daha iyi hale getirebileceğini söyledi.
Sonuç olarak ; her sene kadar büyük bankalarla ilgili şu an stresli bir durum olmasa da Mart 2023’de yaşanan bölgesel bankacılık krizi sonrası bankaların rasyoları ve yüksek faiz ve azalan likidite ortamında şoklara karşı ne kadar dayanıklı oldukları yakından takip edilmeye devam ediyor.
