Birol BOZKURT
Bankacılık sektöründe yılbaşından bu yana 930,6 milyar TL artan toplam kredi hacmi mart ayı ile birlikte hızlandı. 1 Mart haftasında 160 milyar TL artan toplam kredi hacmi 8 Mart haftasında 229 milyar TL artış gösterdi. Yani 3 aylık toplam büyümenin neredeyse yarısı bu iki haftada gerçekleşti. Tabloyu gören Merkez Bankası, kredilerde yaşanan büyüme ivmesini yavaşlatmak için peş peşe adımlar attı.
Bu kapsamda ilk hamlesini 7 Mart’ta atan TCMB, kredilerin aylık yüzde 2 büyüme oranını aşan kısmı için TL cinsinden zorunlu karşılığın 1 yıl süreyle bloke olarak tutulmasına karar vermişti. Bu uygulamanın etkilerinin önümüzdeki haftalarda rakamlara yansıması bekleniyor. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafından yayınlanan haftalık bültene göre, bankacılık sektörünün kredi hacmi, geçen hafta 229 milyar 196 milyon lira artarak 12 trilyon 592 milyar 620 milyon liraya yükseldi.
Tüketici kredilerinde 17,8 milyar TL’lik artış
Tüketici kredilerinin tutarı, 8 Mart itibarıyla 17 milyar 848 milyon lira artışla 1 trilyon 595 milyar 932 milyon liraya yükseldi. Söz konusu kredilerin 440 milyar 324 milyon lirası konut, 93 milyar 264 milyon lirası taşıt ve 1 trilyon 62 milyar 344 milyon lirası ihtiyaç kredilerinden oluştu.
Bu dönemde taksitli ticari kredilerin tutarı 35 milyar 964 milyon lira artarak 1 trilyon 559 milyar 23 milyon liraya çıktı. Bankaların bireysel kredi kartı alacakları da yüzde 0,6 artışla 1 trilyon 319 milyar 672 milyon liraya yükseldi. Bireysel kredi kartı alacaklarının 580 milyar 402 milyon lirasını taksitli, 739 milyar 270 milyon lirasını taksitsiz borçlar oluşturdu.
Yabancı para cinsi kredilerde dikkat çeken artış
BDDK verilerine göre 1 Mart haftasında 4 trilyon 78 milyar TL büyüklüğünde olan yapancı para cinsi kredilerin toplam büyüklüğü 8 mart haftasında 122 milyar 735 milyon TL’lik artışla 4 trilyon 201 milyar TL’ye yükseldi. Aynı dönemde TL kredilerin büyüklüğü 8 trilyon 391 milyar TL düzeyinde gerçekleşti.
KKM’de gerileme hızı düştü
8 Mart haftasında 7,4 milyar TL’lik gerileyen Kur Korumalı Mevduat (KKM) hesaplarında erime neredeyse durma noktasına geldi. BDDK verilerine göre, KKM hesaplarının toplam büyüklüğü 7,4 milyar TL’lik düşüşle birlikte 2,3 trilyon TL’ye geriledi. Geçen hafta yaşanan bu düşüş Eylül 2023’ten bu yana en yavaş düşüş olarak kaydedildi.
Döviz mevduatları 5,7 milyar dolar arttı
Merkez Bankası’nın açıkladığı verilere göre, yurt içi yerleşiklerin döviz mevduatları 8 Mart haftasında 5,7 milyar dolar artışla 181,1 milyar dolar oldu. Bireylerin ve şirketlerin döviz talebinde geçen hafta hızlı artış görüldü. Artışta parite katkısı öne çıktı. TCMB’nin verilerine göre parite etkisinden arındırılmış döviz mevduatları 3,2 milyar dolar arttı. Bu veri setine göre döviz mevduatı pariteden arındırılmış olarak gerçek kişilerde 1,3 milyar dolar, tüzel kişilerde ise 1,9 milyar dolar yükseldi.
Merkez Bankası’nın rezervleri 8 haftadır düşüyor
Merkez Bankası’nın toplam rezervleri üst üste sekizinci haftasında da geriledi ve geçen hafta 386 milyon dolar düşüşle 130,53 milyar dolara indi. Böylece toplam rezervler üst üste 8’inci haftasında da geriledi.
Altın rezervleri ise, son bir yılın en yüksek seviyesine çıktı. TCMB verilerine göre, brüt rezervler 8 Mart itibarıyla 2 milyar 726 milyon dolar azalarak 80 milyar 511 milyon dolardan 77 milyar 785 milyon dolara indi. Böylece son 6 ayın en düşük seviyesi görüldü.
Aynı dönemde altın rezervleri 2,34 milyar dolar arttı ve 50 milyar 408 milyon dolardan 52 milyar 748 milyon dolara yükseldi. Altın rezervleri 24 Mart 2023 tarihinde görülen 53 milyar 358 milyon doların ardından en yüksekseviyesine çıktı. Bir önceki hafta 20 milyar 503 milyon dolar olan net uluslararası rezervler, söz konusu haftada 342 milyon dolar artarak 20 milyar 845 milyon dolara çıktı.
Yabancıdan 552 milyon dolarlık çıkış
Yurt dışında yerleşik kişilerin hisse satışı 4. haftada da sürerken yabancının tahvil satış da devam etti. Yabancı 293 milyon dolarlık hisse, 259,5 milyon dolarlık da tahvil sattı. Yurt dışında yerleşik kişiler piyasa fiyatı ve kur hareketlerinden arındırılmış verilerle 8 Mart haftasında 292,9 milyon dolar net hisse satışı yaptı.
Yabancının hisse satışı dördüncü haftada da devam ederken toplam dört haftada satış miktarı 500 milyon dolar olarak izlendi. Aynı hafta DİBS (Kesin Alım) net satımları 259,5 milyon dolar oldu. Yurt dışında yerleşiklerin DİBS (Ters Repo) satımları net 10,7 milyon dolar, net DİBS (Teminat) alımları 4,7 milyon dolar oldu.
Kredi ve mevduat faizleri arttı
8 Mart haftasında 1 ay vadeli mevduat faizi yüzde 44,56’dan, yüzde 45,14’e yükseldi. 3 ay vadeli mevduat faizi ise %53,25’ten yüzde 53,63’e çıktı. Kredi faizlerinde ise daha dikkat çekici bir artış yaşandı. Buna göre geçen hafta ihtiyaç kredi faizi yüzde 60,44’ten yüzde 63,36’ya, konut kredi faizi yüzde 41,32’ye, ticari kredi faizi ise yüzde 55,76’ya yükseldi. Merkez Bankası’nın sıkılaşmaya yönelik attığı adımların faizlere yansıdığı görüldü.
