Erdoğan konuşmasında İsrail’e gitme projesini iptal ettiğini, Türkiye’nin İsrail devletiyle sorunu olmadığını ancak İsrail’in Filistin’e karşı “bir örgüt gibi davrandığını” söyledi. Erdoğan, 7 Ekim’deki saldırılar ve İsrail’in Gazze’ye süren bombardımanının ilk günlerinde taraflara itidal çağrısında bulunmuş ve şiddetin sona ermesi için diplomatik çabalara başlamıştı.
Erdoğan dün de Türkiye’nin “canlı kalmış ölülerle dolu bir dünyada hakikati haykırmaya ve bunun için siyasi, diplomatik ve gerekiyorsa askeri tüm yolları devreye sokmaya hazır olduğunu” belirtti.
İsrail, tepki göstererek Erdoğan’ın sözlerini reddettiklerini belirtti. Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Lior Haiat, “Hamas, IŞİD’den beter, alçak bir terör örgütüdür” dedi.
Peki Erdoğan’ın sözleri dünya basınında nasıl yankı buldu?
İNGİLTERE VE ABD BASINI
New York Times, “İsrail’e saldıran Türkiye lideri Hamas’ı savundu” başlığıyla yaptığı haberde Erdoğan’ın ABD dahil diğer NATO ülkeleriyle arasındaki gerilimi artıracak pozisyonlar aldığını öne sürdü.
Erdoğan’ın yorumlarının diğer Batılı ülkelerin tutumlarıyla “tam bir tezat oluşturduğunu” söyleyen New York Times, konuşmanın Arap ve Müslüman dünyasının bazı kısımlarında yaygınlaşan duyguları yansıttığını belirtti.
Haberde Erdoğan’ın İsrail ziyaretini iptal etmesinin yanı sıra Hamas ile bağlarını sürdürdüğüne dikkat çekildi, Hamas üyelerinin sık sık Türkiye’de vakit geçirdiği ve grubun çoğu liderinin 7 Ekim saldırısı sırasında Türkiye’de bir toplantıya katıldığı belirtildi.
Öte yandan Erdoğan’ın NATO müttefikleriyle Rusya konusunda da görüş ayrılıkları yaşadığı ve Erdoğan’ın Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile görüşmeye devam ettiği hatırlatıldı.
İngiltere merkezli Financial Times gazetesi, Erdoğan’ın İsrail ve müttefiklerine yönelik eleştirilerini artırmasının ardından Türk borsalarında düşüş yaşandığını aktardı.
Financial Times, Ankara’nın ekonomik kalkınmayı hızlandırmak için batıdan gelecek yatırımları güvence altına almaya çalıştığı bir dönemde olduğuna da dikkat çekti.
Amerikan araştırma şirketi FactSet’in verilerine göre BIST 100 endeksi Şubat ayının başından bu yana en büyük düşüşünü gerçekleştirerek yüzde 7’den fazla düştü.
Öte yandan The Daily Telegraph Gazetesi, Erdoğan’ın konuşmasını “Türkiye cumhurbaşkanı Hamas’ın terörist bir grup olmadığını söyledikten sonra tartışmalara yol açtı” başlığıyla haberleştirdi.
Erdoğan’ın diplomatik bir tartışmayı kızdırdığını söyleyen Telegraph, Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres’in Salı günü Filistin topraklarının İsrail’in “56 yıldır işgali altında” olduğuna işaret ederek, 7 Ekim saldırılarının “fanus içinde” gerçekleşmediği yönündeki sözlerine de dikkat çekti.
Daily Mail gazetesi ise Erdoğan’ın konuşmasının, Türkiye’nin Batı ile ilişkilerini iyileştirmeye yönelik son dönemdeki çabalarından bir U dönüşe işaret ettiğini söyledi.
İTALYAN GAZETELERİNİN MANŞETLERİNDE
İtalya Başbakan Yardımcısı Matteo Salvini dün Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Hamas ile ilgili sözlerinin ‘’mide bulandırıcı’’ olduğunu söylemişti.
Erdoğan’ın sözleri bugün İtalya’da yayımlanan birçok ulusal gazetenin baş sayfasında, haber bültenlerinin gündem maddeleri arasında yer aldı.
Kamu yayıncısı Rai’nin haber kanalı Rainews24 konuyla ilgili haberinde “Erdoğan kendisini Gazze’nin savunucusu olarak tanıtmak istiyor” ifadelerini kullandı.
Rai, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bugün Papa Francesco ile yaptığı telefon görüşmesini de bu bağlamda değerlendirdi.
Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı tarafından yapılan açıklamaya göre görüşmede, “İsrail ile Filistin arasındaki çatışmalar ve bölgede giderek ağırlaşan insan hakları ihlalleri” ele alındı.
La Repubblica ve La Stampa gazeteleri, Erdoğan’ın dünkü Hamas çıkışını manşetlerinden “Erdoğan Hamas’ın yanında” başlığıyla verdi.
La Repubblica, baş sayfasında “Türkiye Cumhurbaşkanı kökten dinciler konusunda ABD ve AB’den uzaklaşıyor” dedikten sonra haberde şu ifadeleri kullandı:
“İsveç’in NATO’ya katılım protokolünü imzalayarak müttefikleri memnun etmesinin ertesi günü Erdoğan muhteşem dönüşlerinden birini daha yaptı ve Avrupa ve Amerika’nın pozisyonunun karşısında saf tuttu.”
“Türkiye Cumhurbaşkanı, Hamas’ın davasına hep sempati duydu” diyen gazete, ancak “Hamas’ın İran’a yakınlığının Ankara’yı memnun etmediğini” belirtti.
Erdoğan’ın, Rusya-Ukrayna krizinde olduğu gibi, İsrail-Filistin meselesinde de arabuluculuk rolü arayışında olduğunu, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın “ateşkese varılması için bir garantör sistemi” önerdiğini yazan la Repubblica şöyle devam etti:
“Ancak ne İsrail, ne Amerikalılar (Blinken, Orta Doğu turu sırasında Türkiye’yi hiçe saydı) ne de Körfez ülkeleri izin verdi ve bunun yerine Katar ve Mısır’ın arabuluculuğunu tercih etti.”
La Stampa da Erdoğan’ın sözlerine haber ve analizlerle yer verdi. Gazetenin bir analizinde “Türkiye ve Katar, İran eksenini takip ediyor” başlığı altında şu ifadeler yer aldı:
“(Katar Emiri Tamim bin Hamad) Es Sani’nin tutumu ve Erdoğan’ın çok daha sert tutumu, her şeyden önce İran liderliğindeki ‘direniş eksenine’ karşı koymaya hizmet ediyor. Tahran, geçmişte birbirini katleden Şii ve Sünni milisleri ‘Siyonist varlıkla mücadele’ adı altında bir araya getirmek istiyor. Ancak Erdoğan ve Es Sani, İslam dünyasındaki liderliklerinin elinden alınmasını istemiyor. Şu ana kadar iki masada oynamayı başardılar: Batı ile NATO’nun dostları ve Filistin davasının destekçileri masalarında. Bu denge oyununu sürdürmek gittikçe zorlaşıyor.”
La Stampa’da “Türk sultanın şeriatı” başlıklı bir yorum yazısı da yayımlandı.
Bu makalede Rusya-Ukrayna konusunda Türkiye’nin NATO’ya bağlılık gösterdiği vurgulandıktan sonra, “Bu bağ sebebiyle, demokratik standartlara ve hukukun üstünlüğüne saygı açısından onu (belki de çok fazla) affettik. Ancak kesin olarak İslamcı ve radikal bir yörüngeye kaymaması için bugün başvurmamız gereken şey de yine bu bağdır” denildi.
Yorumda, “Türkiye’nin Batı’dan tehlikeli kopuşunu önlemenin tek yolu çok taraflılık ilkesi” denildi.
Il Giornale ise haberi baş sayfasından, “Erdoğan’ın hezeyanları: Hamas kurtuluş savaşçısı” başlığıyla duyurdu.
Gazetenin baş yazısında da “Türk diktatör NATO’yu suistimal ediyor” başlığı kullanıldı. Il Giornale’nin yayın yönetmeni Alessandro Sallusti, Erdoğan’ın yanı sıra BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’in Hamas hakkındaki tartışma yaratan sözlerine de atıf yaptı ve “Bu iki beyefendinin amaçlarının ne olduğunu sorabilir miyiz? Nihai amaçları İsrail’i ve bizi yok etmek olmasın da…” dedi.
Avvenire gazetesi de birinci sayfadan “Erdoğan Hamas’ın tarafını tutuyor” başlığını kullandı.
İtalya Katolik Kilisesi’nin gazetesi, “Türk reis bir kez daha cepheyi bozdu. Hamas teröristlerini ‘kurtuluş grubu’ diye tanımladı ve İsrail gezisini iptal etti. Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan her zamanki gibi belirsizlik kartını oynamayı deneyip başarısız olduktan sonra maskesini indirdi” diye yazdı.
FRANSA, BELÇİKA VE HOLLANDA BASINI
Fransa’nın önde gelen gazetelerinden Le Monde, haberi İsrail – Filistin gerilimin canlı olarak aktardığı sayfada şu şekilde verdi:
“Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, iki ülke arasında son dönemde yaşanan yakınlaşmaya rağmen İsrail’e yapacağı tüm seyahat planlarını iptal ediyor.
France 24 kanalı da haberi, “Erdoğan İsrail’e seyahat planını iptal etti” başlığıyla aktardı. Haberin içinde, “Erdoğan’ın, Hamas’ın bir terör örgütü olmadığına ve üyelerinin ‘topraklarını koruyan bir grup kurtarıcı’ olduğuna inandığı” belirtildi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın’ Hamas’la ilgili açıklaması, Belçika medyasında da ilk haberler arasında yer aldı.
Belçika Radyosu, Erdoğan’ın açıklamalarını, “Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan, Hamas’ı ‘ülkelerini koruyan bir grup özgürlük savaşçısı’ olarak nitelendirdi” başlığıyla duyurdu.
Haberde şu ifadelere yer verildi:
“Türkiye, Hamas’ı terör örgütü olarak etiketleyen NATO’nun Avrupa’daki ortakları gibi değil. Türkiye için bu yeni bir tutum değil. Filistin mücadelesine her zaman güçlü bir destek oldu.”
Gazet van Antwerpen, “Erdoğan Hamas’a daha sıkı sarılıyor: Batı’nın İsrail için akan gözyaşları aldatmanın ifadesidir” başlıklı haberinde, “Bunlar radikal bir Filistinli aktivistin değil, Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın sözleri” yorumuna yer verdi.
Neuwsblad gazetesi açıklamayı, “Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan, Hamas’ı ‘ülkesini koruyan bir grup kurtarıcı’ olarak görüyor” başlığıyla duyurdu.
Haberde Türkiye ile İsrail arasındaki son dönemde yaşanan yakınlaşmaya işaret edilerek, “Ama Erdoğan artık geri adım atıyor. İsrail’e gitmeyi planlamıştı ama iptal etti” dendi.
Hollandalı kamu yayıncısı NOS da gelişmeyi şu ifadelerle aktardı:
“Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan, kendi partisinden milletvekillerine yaptığı konuşmada İsrail’i eleştirdi. Ayrıca Hamas’ın bir terör örgütü olmadığına inandığını da söyledi.
“Erdoğan’ın gözünde Hamas, ‘ülkesini savunmak için savaşan bir özgürlük grubu’. Cumhurbaşkanı, İsrail’in Batı Şeria’daki Ramallah ve diğer yerlerdeki ‘yerleşim terörünü’ de durdurması gerektiğini söyledi.”
