‘Tohum’un yolu Foça’dan geçti

Sinemaseverler, medeniyetin kurucu tohumu buğdayın Anadolu’da evcilleştirilip insan göçüyle Avrupa’ya uzanan yolculuğunu anlatıldığı filmin tarihi Beşkapılar Kalesi’ndeki gösterimini ilgiyle izledi.

Birçok festivale katılan ve katılmaya devam eden ‘‘Tohum’’ belgeselinin sonunda film günlerinin sanat yönetmenlerinden Gizem Erman Soysaldı; yönetmen Sevinç Baloğlu, yapımcı Avrupa Birliği Türkiye Delegasyon Temsilcisi Ümit Sezgin ve kurgucu Fatoş Yapıcı’ya sorular yöneltti.

Belgesel, bambaşka bir film türü

Beşkapılar’da 5 Gece seçkisinde her yıl bir belgesel filme yer vermek istediklerini belirten Soysaldı’nın, ‘‘Belgesel çok önemli bir tür sinemada ve yeri çok ayrı. Nasıl bir araya geldiniz, bu proje nasıl ortaya çıktı, birlikte nasıl yol aldınız?’’ sorusuna yapımcı Ümit Sezgin, ‘‘Avrupa Birliği Türkiye Delegasyonu’nun takım lideriyim. Biz her sene bir iletişim etkinliği yapıyoruz. 2018’i Kültüre Miras Yılı ilan etmişlerdi. Biz Avrupa ile Türkiye’nin ortak kültürel mirasını anlatan derinlikli bir şeyler yapmak istedik. Anadolu topraklarında evcilleştirilen tohumun getirdiği medeniyetin izlerini sürmek üzere çalışmalarımıza başladık. Belgesel, bambaşka bir film türü, çok uzun bir sürece daldıkça dalıyorsunuz. En az 25-30 kazı alanına ve 5-6 ülkeye gitmeniz gerekiyor, bunların izinleri var, organizasyonları var. Arkeologlar dünyanın en titiz insanları. Her kelime ve kavram için sizinle bir hafta tartışabilirler. Neyse ki Sevinç vardı ve o da arkeologlar kadar titizdi ve sonuçta böyle bir film çıktı. Biz ve Avrupa Birliği bu sonuçtan dolayı çok sevindik ve mutlu olduk. Belgeselimiz televizyonlarda da yayınlandı. Hakikaten medeniyet bu topraklardan başlayıp birkaç bin yıl sonra da oralara gitmiş. Bunu anlatmada bir parça katkımız olduğumuz için ben çok mutluyum’’ şeklinde yanıt verdi.

Sürprizler ve şans belgeselde çok etkilidir

Uzun yıllar belgesel yaptığını ancak ‘‘Tohum’’un çok özel bir belgesel olduğunu belirten yönetmeni Sevinç Baloğlu, ‘‘Başlarken bende bu kadar meşakkatli bir işe girdiğimin farkında değildim. Arkeolojik belgeselleri daha önce yaptım, o yüzden bu camiayı biraz biliyordum. Hatta bir altı ay kadar Dil, Tarih ve Arkeoloji Bölümüne devam ettim sırf bu ilgim nedeniyle. Ama Tohum sadece bir arkeolojik belgesel değil, ciddi göndermeleri olan bir film. Yaklaşık 20 bin kilometre kadar bir yol yaptık. Ön araştırma süresi 1,5 yıl ve senaryo aşaması 7-8 ay kadar sürdü, bu sırada yapım ile koordineli çalıştık. 5 ülkede ve 28 bölgede çekim yaptık. Yola çıkarken senaryonuz vardır ama sürprizler ve şans belgeselde çok etkilidir. Birdenbire öyle bir şeyle karşılaşırsınız belgeselin size yönünü değiştirebilir. Arkeologlar o kadar titizler ve bugüne dair bir şey söylemekte o kadar temkinliler ki, çünkü yarın buldukları herhangi bir bulgu dün söyledikleri bir şeyi değiştirebiliyor. Dolayısıyla hiçbir zaman nokta koyup, kesin cümleler kurmuyorlar” dedi.

Yedi ay süren kurgu çalışmalarının iki kurgucusundan biri olan Fatoş Yapıcı da ‘‘Benim de dahil olduğum çekimler ve kurgusu aynı zamanda gerçekleşti. 40-50 saatlik görüntünün bir anda işlenmesi zaman açısından zorlayıcı oluyor. Belgeselde güvensiz ve belirsiz bir alan oluyor kurgucu açısından. Bir taslak hikaye var ama gene de bir drama filmindeki gibi her şey çok hesaplı değil. Ne kaydedileceği baştan bilinemiyor neticede. Orada yapa boza ilerleyen belgesel kurgusu bir anlamda mesleki ve insani anlamda besleyici ve geliştirici oluyor’’ diyerek cevapladı.

Geleceğin sinemacıları, gelecek yıl film çekecekler

Beşkapılar’da 5 Gece 3. Phokaia Bağımsız Film Günleri kapsamında Yönetmen Hüseyin Karabey ile Çocuklarla Film Okuma Atölyesi’ne katılan küçükler, gelecek yıl film çekmeye karar verdiler.

Foça Belediyesi Reha Midilli Kültür Merkezi’nde, unutulmaz komedyen Charlie Chaplin’in The Kid ‘Yumurcak’ isimli eserini izleyen çocuklar, filmde anlatılanlar hakkında yorumlarda bulundular ve sinema hakkında merak ettiklerini sordular.

Yönetmen Hüseyin Karabey’in rehberliğinde gerçekleşen atölyeye katılan geleceğin sinemaseverleri ve belki de yönetmenleri olacak çocuklar, gelecek yılki film günlerinde hep birlikte film çekmek üzere anlaştılar.