TBMM Deprem Araştırma Komisyonu raporunda Türkiye’deki kentsel dönüşüme ilişkin detayların yer alırken, kaçak yapıların mülkiyet sorununun çözümü için “dönüşüm affı” yapılması önerildi. Milliyet gazetesinden Önder Yılmaz’ın haberine göre Türkiye’de 6.7 milyon konutun dönüştürülmesi gerektiğine dikkat çekilen raporda şu bilgilere yer verildi:
“Dönüştürülecek bir bağımsız bölümün ortalama büyüklüğünün 150 metrekare olduğu varsayımıyla 6.7 milyon bağımsız bölümün maliyetinin kanun kapsamında sağlanan destekler hariç 6.8 trilyon TL hesaplanmaktadır. Buna kamulaştırma ile finansal desteklerin maliyeti de dahil edildiğinde takriben 10 trilyon TL kaynağa ihtiyaç duyulacağı tahmin edilmektedir. Türkiye’de 489 bin 576 kamu hizmet binasından 195 bin 830’nun güçlendirilmesi gerekiyor. Bir kamu binasının toplam alanının ortalama 2000 metrekare olduğu, hizmet binalarının birim metrekare fiyatı 6825 TL alındığında 1 trilyon 69 milyar TL güçlendirme maliyeti öngörülmektedir.”
Raporda, dönüşümün hızlandırılmasına yönelik olarak, mülkiyet sorunlarının çözümü için “dönüşüm affı” önerisi de dikkat çekti. Taşınmazların bir kısmının mülkiyet hakkının bina maliklerine ait olmamasının dönüşüm sürecinde problem yarattığı belirtilen raporda, geçen yıllarda çıkarılan 2 imar Affı Yasası ile Hazine arazilerinin üzerinde kaçak binası olanlara belli kriterler ekseninde satıldığı hatırlatıldı. Bu alanlarda mülkiyet hakkı konusunda sorun tespit edildiğinin aktarıldığı raporda, şunlar kaydedildi:
“Hukuki düzenlemelerle, zamanında zilyetlerine (bina maliklerine) sağlanmış olan ‘tapu alma’ imkânına rağmen, ya kanunda öngörülen süre içerisinde gerekli başvuruda bulunulmamış olması ya da başvuruda bulunulmuş olsa dahi sonradan mali yükümlülüklerin yerine getirilmemiş olması (taksitlerin ödenmemesi gibi) sebebiyle, mülkiyet hakkının kazanılamadığı, söz konusu taşınmazların mülkiyetinin halen Hazine veya diğer kamu idarelerine ait olduğu, bu durumun da kentsel dönüşüm uygulaması sırasında önemli bir sorun oluşturduğu, zira, zemin mülkiyeti kendisine ait olmayıp sadece binanın maliki olan vatandaşların, uygulama sırasında ve sonrasında ‘enkaz bedeli’ almak dışında, hak sahibi olamadığı tespit edilmiştir. Bu sebeple, kentsel dönüşüm uygulamasının vatandaş mağduriyetine sebep olmadan süratle sürdürülebilmesini teminen ve dönüşüm faaliyetlerinin istenilen seviyelere ulaşması için, izah edilen mülkiyete ilişkin meselenin kentsel dönüşüm alanı olarak ilan edilen bölgelerle sınırlı olmak üzere yapılacak hukuki bir düzenleme ile çözülmesine ihtiyaç duyulmaktadır.”
‘Kentsel dönüşüm başkanlığı kurulmalı’
TBMM Deprem Komisyonu raporunda, hızlı dönüşüm için kamu tüzel kişiliği bulunan özel bütçeli Kentsel Dönüşüm Başkanlığı’nın kurulması istendi. Raporda şu öneriler yer aldı:
“Kentsel dönüşüm işlemlerinde açılan davaların hızlı karara bağlanması için özel ihtisas mahkemeleri kurulmalı. Bu mahkemelerde hakim yardımcısı olarak uzman teknik personel istihdam edilmeli. Parsel bazında kentsel dönüşüm yerine ada esaslı dönüşüme geçilmeli. Kentsel dönüşümü güçlendirmeye yönelik faiz ve kredi desteği, teşvikler sağlanmalı. Konut kredilerinde faiz oranının yüzde 50’si esas alınarak faiz belirlenmeli. Yerli yapı malzemeleri geliştirilmeli, KDV indirimi uygulamasıyla da maliyetler düşürülmeli. Belediyelerin yıllık gelirlerinin yüzde 10’u ve emlak gelirlerinin bir kısmı dönüşüme ayrılmalı. Uygun hazine arazileri dönüşüme kazandırılmalı. İmar Hakkı Transferi etkin bir şekilde kullanılmalı.”
‘Dönüşüm için 73 bin başvuru oldu’
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, Kanal D’de Neler Oluyor Hayatta programında gündeme ilişkin değerlendirmelerde bulundu. Kurum, kentsel dönüşüm çalışmalarına dair şunları söyledi:
“Kentsel dönüşüm projesinde şu an itibarı ile 405 bin bağımsız bölümü ilgilendiren 72 bin başvuru oldu. Maliyetimizi inceleyeceğiz. 750 bin liraya 2+1 dairemizi dönüştüreceğiz. 3+1 dairemizde de 900 binini devlet 900 binini vatandaşımız ödeyecek. 10 yıl vade ile ödenecek. TOKİ’den ev alanlara yüzde 25 artış yaptık, gelirleri yüzde 80 arttı. Vatandaşı koruyacak politikayı izleyeceğiz. Çalışmalarımızı rızaya dayalı yapacağız. 3’te 2 çoğunluk istiyorsa başlayacağız. Ödememe oranı yüzde 1’in bile altında. Ödenmeyince hemen gel bakalım demiyoruz. Bu, yüzyılın dönüşüm kampanyası. İlçe bazında en fazla Bahçelievler, Avcılar ve Güngören’de sayının yüksek olduğunu görüyoruz. Bahçelievler’de 47 bin başvuru oldu.”
