Fitch Ratings, Türk faktoring sektörünün, şirketlerin kaynaklarını devlet tahvillerine bağlayan ve faiz oranlarını düşürmeyi teşvik eden yeni düzenleme nedeniyle 2023’te daha yavaş büyüme ve kâr marjları üzerinde baskı ile karşı karşıya kalacağını söyledi. Fitch, 2022’de “sürdürülemez” olarak gördüğü büyümenin ardından bu durumun büyüme ve kârlarda yavaşlamayı artıracağını kaydetti.
Yeni kuralların kredi etkisinin genel olarak kısmen olumsuz olması muhtemel görülürken kârlılık üzerindeki olumsuz etkinin, sürdürülemez derecede hızlı büyümedeki ılımlılıkla kısmen dengeleneceği değerlendiriliyor. Fitch Ratings, faiz oranlarını düşürmek için daha kaliteli müşterilere geçiş ve daha yüksek getirili alacaklar için gerekli olan devlet tahvillerine daha yüksek bir tahsisat kaynaklı olarak aktif kalitesinde hafif bir iyileşme beklediklerini belirtti.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından 31 Aralık 2022 tarihinde açıklanan yeni düzenleme, faktoring şirketlerinin alacakları üzerindeki faiz oranının belirli bir eşiği aşması durumunda faktoring alacakları karşılığında devlet iç borçlanma senetlerini karşılık olarak tutmalarını zorunlu kılıyor.
Kurallar, faktoring büyümesini sınırlamayı ve faktoring şirketlerini alacaklara uygulanan faiz oranları ile politika faiz oranları arasındaki farkı kapatmaya teşvik etmeyi amaçlıyor. Raporda 2022 Eylül ayında bankacılık sektörü için de benzer kurallar getirildiği ve sektörün büyümesi ve kârlılığı üzerindeki etkinin ölçeğinin, henüz açıklanmayan ayrıntılı uygulama talimatlarına bağlı olacağı ifade edildi.
Fitch, faiz oranı eşiği ve rezerv gerekliliklerinin henüz kamuya açıklanmadığını, ancak bazı şirketlerin faiz oranının Merkez Bankası’nın referansının 2,7 katını aşması durumunda riskin yüzde 90’ına eşdeğer bir rezerv ayırmak zorunda kalabileceklerini söylediğine dikkat çekti. Yüzde 10,3’lük mevcut referans oranında bu, yaklaşık yüzde 28’lik bir eşik faiz oranı anlamına geliyor.
Kredi derecelendirme kuruluşu, ortak rezerv gereklilikleri göz önüne alındığında, şirketlerin bu seviyedeki bir eşiği aşmasının ekonomik olarak imkansız olacağına inanıyor. Fitch’e göre halihazırda yaklaşık yüzde 8,5 getiri sağlayan uzun vadeli Türk lirası cinsinden devlet tahvillerinde riskin yüzde 90’ını ayırmanın, işlemlerdeki efektif getiriyi en az üçte bir oranında azaltacak ve yasaklayıcı olacak. Buna göre şirketler ya faktoring oranını eşik içinde tutacak ya da borç vermekten kaçınmak durumunda kalacak. Öte yandan kurum, KOBİ’ler, tercih edilen sektörler ve ihracata yönelik finansman gibi bazı işlemlerin zorunlu karşılıktan muaf tutulabileceğini de ekledi.
Zorunlu karşılıkların kısıtlı varlıklarla ilgili olduğuna dikkat çeken Fitch Ratings, düzenlemenin likidite profillerini önemli ölçüde etkilememesi gerektiğini ve finansman gereksinimleri üzerindeki etkinin, daha yavaş büyüme ve daha yüksek rezerv gereksinimlerinin birleşik etkisine bağlı olacağının altını çizdi.
Raporda Türk faktoring sektörünün, çok yüksek enflasyon ve kredi talebini yansıtan, 2022’nin ilk dokuz ayındaki hızlı alacak büyümesi (yıllıklaştırılmış yüzde 54) ve güçlü bir nominal kârlılık (ortalama aktiflerin yıllık ortalama getirisi: yüzde 5,5) yaşadığı belirtildi. Yönetmelik duyurulmadan önce Fitch, sektör büyümesinin 2023’te yaklaşık yüzde 25’e düşeceğini öngördüğünü ancak düzenleme sonrası büyümenin bundan önemli ölçüde daha düşük olmasını beklediğini vurguladı.
