Silikon Vadisi çöküyor mu?

Meta Amazon Twitter Microsoft … Teknoloji devi şirketler, toplu işten çıkarmalara devam ediyor. Meta , 11 bin, Amazon 10 bin kişiyi işten çıkaracağını duyurdu. Çalışanlarının yarısını işten çıkaran Twitter ’ da ise Elon Musk , çalışanlarına “Ya daha fazla çalışın ya istifa edin” baskısı yapmasına üzerine yüzlerce kişi istifa etti, şirketin bazı ofisleri tedbir amaçlı kapatıldı. Sektördeki işten çıkarmaları takip eden Layoffs.fyi web sitesine göre dünya çapında 120 binden fazla pozisyon kapatıldı. 

Önlem alıyorlar

Pandemide yıldızı parlayan teknoloji sektörünün işe alımların devam edeceği bekleniyordu. Peki, teknoloji devi şirketler neden şimdi çalışanlarını işten çıkarıyor? 

Kovid 19 pandemisinin ardından gelen yüksek enflasyon, faiz oranlarındaki ve maliyetlerdeki artış, jeopolitik gerilimler, Rusya-Ukrayna savaşı ile belirginleşen enerji krizinin küresel ekonomide yavaşlamaya yol açtığını belirten Akademisyen Yazar Ecehan Ersöz, “ABD’deki resesyon ihtimali de bu durumu tetikledi. KPMG tarafından hazırlanan ‘2022 ABD CEO Görünümü’ raporuna göre ABD’de CEO’ların yüzde 91’i önümüzdeki 12 ay içerisinde resesyonun yaklaştığını, yüzde 51’i ise gelecek 6 ayda iş gücünü azaltma ihtiyacı olabileceğini düşünüyor. Dolayısıyla ABD ve Avrupa’daki şirketlerin çoğu çalışan sayısını azaltma ve işe alımları durdurma yönünde karar alıyorlar. Makro ekonomideki belirsiz ortam nedeniyle şirketlerin finansal sağlıklarını gözden geçirdiği ve bu doğrultuda maliyetlerini düşürmeye yönelik önlemler aldıkları görülüyor” dedi.

İşe alımlar gözden geçiriliyor

2021 yılında ve pandemi süresince yapılan yüksek orandaki işe alımların gözden geçirildiğini aktaran Ersöz, “Pandemide internet kullanımının artması nedeniyle hızlı ve yüksek sayıda işe alım söz konusu oldu. Ancak büyük teknoloji şirketleri, yüksek orandaki istihdama karşın 2022’nin 3. çeyrek finansal sonuçlarında beklentilerinin karşılanmadığını gördüler. Burada teknoloji şirketlerinin sunduğu ürün veya hizmet taleplerinde beklenen seviyelerin gerçekleşmemesi, hisselerdeki değer kaybı da etkili oldu. Yatırımcıların ve büyük fonların risk iştahındaki düşüşle birlikte şirketler üzerinde maliyet düşürme baskısı yaratmaları, risk sermayesi şirketlerinin yatırımlarını yüzde 50 ve daha fazla oranda kısması da önemli etkenler.  Yatırımcılar teknoloji şirketlerinde ödenen ücretlerin ve ikramiyelerin uzun vadeli sürdürülebilirliğinin olmadığını düşünüyorlar. Maaş düşürme konusu da istihdamı azaltma ile birlikte gündemde. Tüm bunların yanında büyük teknoloji markaları halen en değerli markalar listelerinde en üst sıralarda yer alsalar da en değerli şirketler sıralamasında Suudi Arabistan’ın ulusal petrol şirketi Saudi Aramco’nun dünyanın en değerli şirketi sıralamasında Apple’ın önüne geçtiğini görüyoruz. Dolayısıyla teknoloji şirketleri belirsiz makroekonomik ortam nedeniyle istihdam, işe alım ve yatırımları dengeleyerek temkinli davranmayı amaçlıyorlar. Küçülme ve organizasyonel yeniden yapılanma şirketlerin önceliği haline gelmiş durumda. Benzer yaklaşımlar yeni kurulan start-uplar içinde geçerli” diye konuştu.

Sürdürülebilirliklerini koruyorlar

Yaşananların tam olarak Silikon Vadisi ’nin çöküşü olmadığını kaydeden Ersöz, “Son derece yüksek yaratıcılığa, yetkinlik ve yeteneğe sahip bir potansiyel barındıran bir teknoloji, inovasyon ve girişimcilik merkezi. Teknoloji devlerinin doğmasına vesile olmuş bir ekosistem.  Şirketler bu kararları finansal sağlamlıklarını ve sürdürülebilirliklerini korumak için veriyorlar. Özellikle büyük teknoloji şirketleri ekonomik belirsizliklerden etkilenmiş olsalar da halen en değerli markalar konumunda bulunuyorlar” ifadelerini kullandı.

Daha temkinli davranacaklar

Teknoloji endüstrisinde ‘her şeye rağmen büyüme’ döneminin sona erdiğine dikkat çeken Ersöz, “Şirketler arasındaki büyük rekabet bir dönem yatırımların çok üst seviyelerde gerçekleşmesini sağladı. Önümüzdeki süreçte ise yatırımların geri dönüşü gözetilerek kararlar alınacağını ve risk iştahının da buna göre belirleneceğini düşünüyorum. Teknoloji ve dijitalleşme hayatımızın önemli bir parçası.  Bu alanda yapılacak çalışmalar yine devam edecek. Fakat geliştirilecek ürün, hizmet ve iş modellerinde veya teknolojilerde yatırımın geri dönüşünü, özellikle kısa vadede daha yakından takip etme yaklaşımı ön plana çıkacak” diye konuştu.

Yeni girişimler ortaya çıkacak

Yaşanan krizin olumlu yanları da olabileceğine dikkat çeken Ersöz, “İşten çıkarmalar şirketteki know-how’ın yani tecrübe ve deneyim birikiminin de kaybolmasına yol açıyor. Tüm firmalar için olduğu gibi bu durum teknoloji firmaları için de son derece önemli bir konu. Teknoloji firmaları için yaratıcılık düzeyi yüksek çalışanlar son derece önemli katma değerler sağlıyorlar. Yetişmiş iş gücünün şirketten ayrılması aslında önemli bir kayıp. Diğer yandan önemli yetkinliklere sahip bu kişiler farklı iş modelleri geliştirmek üzere yeni projeler geliştirebilirler. Yeni girişimler ortaya çıkabilir” diye konuştu. 

Türkiye’yi de etkileyebilir

Ersöz, işten çıkarma dalgasının Türkiye’yi etkileyip etkilemeyeceği konusunda ise şunları söyledi: “Teknoloji şirketlerinin bazıları işten çıkarmaların fazlar şeklinde 2023 yılında da süreceği ifade ediliyor. Bu noktada şimdilik ABD ağırlıklı olarak başlayan bu durum farklı lokasyonlarda da ortaya çıkabilir. Şu an net bir açıklama olmasa da ülkemiz için de etkileri olabilir.”