Yener KARADENİZ/İSTANBUL
Küresel ekonomik durgunluğun etkilerinin Türkiye’de beklenenden daha sert şekilde hissedileceği öngörüsünden hareket eden Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Başkanı Nail Olpak, Türkiye’nin bundan korunmak için daha cesur adımlar atması gerektiğini vurguladı. Olpak, bu noktada serbest ticaret anlaşmalarının önemine dikkat çekerek, “Dışarda fırtına var. Faiz artırımı ya da AB’de olabilecek yavaşlamadan az etkilenmemiz için bazı konularda daha cesur olmamız lazım. Pakistan, Azerbaycan gibi ülkeler ile STA ya da genişletilmiş ticaret anlaşması imzalanabilir” dedi. DEİK Başkanı Nail Olpak, DÜNYA Üst Yöneticisi Hakan Güldağ ve Yazı İşleri Müdürü Handan Sema Ceylan ile bir araya gelerek son dönemdeki gelişmeleri değerlendirdi.
54 AFRİKA ÜLKESİNİN 47’SİNDE İŞ KONSEYİMİZ VAR
Halihazırda 3 bin 700 üyesi ile 151 ülke konseyi, 143 ikili iş konseyi, 6 sektörel iş konseyi ve 2 tane de özel amaçlı iş konseyi sayısına ulaşan DEİK’e başvuruların artmaya devam ettiğine dikkat çeken Olpak, ülke konseylerine son olarak Liberya ve Botsvana’nın dahil olduğu anlattı. Olpak, “Kuruluş kararlarını aldık. Botsvana’nın karşı kanatları ile imzalar atıldı. Üyelerini oluşturuyoruz. Ama devamı da geliyor. Şimdi Brunei’den ve Güney Afrika’da Svaziland Krallığı’ndan talep var. Yetişmekte zorlanıyoruz” dedi. Olpak’ın verdiği bilgilere göre ABD’de ise 8 eyalet komitesine ulaşan DEİK’in hedefi bu sayıyı 12’ye çıkarmak. Öte yandan Liberya ve Botsvana’nın da dahil olması ile birlikte DEİK, 54 Afrika ülkesinin 47’sinde iş konseyi kurmuş oldu.
İŞ KONSEYİNE DİJİTAL TEKNOLOJİ EKLENDİ
DEİK bilindiği gibi daha çok ülke iş konseyleri konusunda aktif olan bir kurum. Toplamda 151 konseye sahip olan kurum, eğitim ekonomisi, enerji, lojistik, sağlık ve uluslararası teknik müşavirlik ve dijital teknoloji olmak üzere 5 adet de sektörel iş konseyini bünyesinde bulunduruyordu. Söz konusu alana son olarak dijital teknoloji iş konseyinin katılması ile bu sayının 6’ya yükseldiğini anlatan Nail Olpak, daha önce TİM gibi kurumların bünyesinde sektörel birlikler olması gibi nedenlerle sektörel iş konseyi sayısını artırmaya çok sıcak bakmadıklarını anlattı. Ancak ihtiyacın hasıl olması nedeni ile konseylere dijital teknolojinin dahil edildiğini belirten Nail Olpak, Erdem Erkul’un başkanlığını yaptığı konseyin içlerine çok fazla sinen bir konsey haline geldiğini vurguladı.
ARABİSTAN İLE TİCARET SENEYE SIÇRAYACAK
Nail Olpak, ülkeler ile ticari ilişkilere de değindi. Olpak, Birleşik Arap Emirlikleri ile 2,6 milyar doları ithalat olmak üzere 8 milyar dolarlık ticaret hacmine ulaşıldığını belirtti. Suudi Arabistan’la ise geride kalan dönemde yaşanan sıkıntılar nedeni ile ticari hacmin çok fazla gerilediğini hatırlatan Olpak, “Şu anda ticarette önemli bir hareketlilik var ama bunun asıl etkilerini önümüzdeki yıl göreceğiz. Şu an bu yılsonu kapanışını merak ediyoruz. Sıfıra kadar gelmiştik, 300 milyon dolarlar konuşuluyordu. Herhalde bu sene ivmelendiririz ama asıl meyvesini önümüzdeki yıl yeriz. Burada birkaç ay oldu ilişkilerin düzelmesi. Bu sene yapmayı planladığımız fuar vardı, karşılıklı kimsenin programı uymadığı için önümüzdeki sene martta Riyad’da gerçekleşecek. Siyaseten bakıldığında diğer ilginç örnek de Yunanistan’dır bizim için. Yunanistan ile de ticaret azalmıyor. İsrail benzeri bir durum var. İsrail’den de mutluyuz. 7 milyar doların üstünde rakam ile yıl kapanacak. Yunanistan’a dönersek geçen yıl kapanış 3,5 milyar dolarla oldu. İlişkiler inişli çıkışlı ama diğer taraftan kesilmeyen bir ticaret var ve her sene biraz daha yukarı çıkıyor” dedi.
AB’NİN ATEŞİ YÜKSELMEYE BAŞLADI
Türkiye’nin dış ticaretinde en önemli ülkelerden biri de şüphesiz Çin olarak öne çıkıyor. Düzenledikleri etkinlikten örnek veren Olpak, “Büyükelçi de geldi etkinliğimize. İki dernek vardı. Onlardan biri ‘5 yıl içinde 100 milyar dolarlık ticaret hedefine gidiyoruz’ dedi. Ben, ‘Ana fotoğrafa baktığınızda siz dış ticaret fazlası, biz de dış ticaret açığı veren bir ülkeyiz. Siz 100 milyar dolara giderken 90’a 5 olacaksa olmaz. Siz bütün fazlayı bizden vermek zorunda değilsiniz, biz de tüm açığı sizden vermek zorunda değiliz. Sorumluluk iş dünyasına ait’ dedim. Büyükelçi ‘Belirli ürünlerde çakışıyoruz, orada ayrışmayı düşünmemiz lazım’ dedi. Ama bakıldığında bizim en fazla odaklanmamız gereken bölgelerden biri Asya Pasifik. Cari açığın, dış ticaret açığının artarak gittiği bir dönemde bizim oralarda neler yapabileceğimizi konuşmamız lazım. Bazı konularda daha cesur adımlar atmamız lazım. Mesela Pakistan ile STA imzalayamıyoruz. AB ile Pakistan’ın STA’sı var. Orası ile imzalayınca AB pazarına zaten giriyor. Türkiye’deki üreticileri de koruyacak bir formül ile cesur adımlar atabiliriz. Yine geçtiğimiz günlerde Bakü’deydik. Orada da 12 maddelik tercihli ticaret anlaşmamız var. 15’e, 25’e nasıl çıkartırızı konuşuyoruz. Teknik olarak AB nedeni ile bir STA imzalamıyor olabiliriz ama adını STA yapmayalım, iki ürünü hariç yapıp genişletilmiş bir ticaret anlaşması yapalım. Bu anlaşmadan ben dayak yemem. Bizim buralarda biraz daha cesur olmamız lazım. Umarız olmaz ama AB’nin ateşi yükselmeye başladı. Grip mi nezle mi olacak bilemiyoruz. Faiz artışlarının ne getireceğini bilmiyoruz. O zaman benim başka yerlere açılım yapmam lazım. Azerbaycan ile 15 milyar dolar ticaret hacmi hedefi var. İlk 10 ayda 5,6 milyar dolara ulaştık. Yılı 7 milyar dolarlarda kapatırız ” diye konuştu.
“TRAJEDİDEN İŞ ÇIKMAZ”
İkili ticarette Irak’ın da önemine dikkat çeken Olpak, “Irak ikili ticarette şu an 3. sırada. Son dalgalanmadan da etkilenmedi ticaret. Orada Almanya, ABD ilk ikide. Irak ve İngiltere bir ay biri bir ay biri üçüncü oluyor. Enerji nedeni ile Rusya ilerleyebilir. ABD’nin en azından resmi yetkilisi ‘biz sizi anlıyoruz. Bizim yaptığımız ambargoyu yapmayacağınızın farkındayız ama bizim ambargomuz sizin üzerinizden delinmesin’ diyor. Dertleri o. Trajediden iş çıkmasını düşünmek doğru değil ama bir de realite var ortada. Şu ana kadar da herhangi bir sıkıntı olmadı. Rusya’da ambargo ile pes edecek bir yapıda değil. Hazırlığını yapmış” dedi.
Meta’nın merkezine seyahat
Nail Olpak, ABD’de gerçekleştirilen 9’uncu Türkiye Yatırım Konferansı ile ilgili de bilgi verdi. Konferansın temasının içinde dijitalleşmenin de olduğunu belirten Olpak, “Gündüz oturumu Meta’nın (Facebook) yeni merkezinde yapıld. Biz binaya ‘Man in Black’ yani takımlarla giden insanlardık. Oradaki ortam bambaşkaydı. Büyük iş yapan firmaların rahat giyinen insanları. Görüşmelerimiz başarılı geçti” dedi. Görüşmeler için katılımcıların da doğru seçilmiş iş insanlarından oluştuğunu anlatan Olpak, “Akşam Cumhurbaşkanı ile olan toplantı genelde geniş katılımlı olurdu. Bu kez daha dar kapsamlı bir toplantı olsun dedik. 15 ABD firması ve bunlara iş yapan 9 Türk firmasını çağırdık. Fortune 10 ile 60 arasından 15 firma seçildi. SpaceX’ten Meta’ya, Boeing’den Coca Cola’ya kadar önemli firmaların CEO’ları katıdı” diye konuştu.
Afrika’da proje çok finansman yok
DEİK Başkanı Olpak, Türk müteahhitlik sektörü hakkında da konuştu. Müteahhitliğin Afrika’da hala önemli olduğunu anlatan Olpak, “Türk müteahhitler Afrika’da bu güne kadar 82 milyar dolarlık iş yapmış. Ben Türk müteahhitlerinin biraz daha fazla desteklenmesi gerektiğini düşünüyorum. Çünkü Afrika’da proje çok, finansman yok. Finsansmanın olmadığı yerde sizden finansman dahil proje teklifi bekliyorlar. Buralarda müteahhitler Eximbank kaynakları ile desteklenmeli. Buralarda diğer eximler çok öndeler. Afrika’yı o noktada ayrı bir şekilde görmemiz lazım. İmzaladıkları kıtasal serbest ticaret anlaşmasının sonuçları nereye gidecek onu görmek lazım. Çünkü bölge orta vadede 3,5 trilyon dolarlık bir ekonomiye gidiyor. O anlaşma ile de ticaretin yüzde 50’sini kendi aralarında yapmayı düşünüyorlar. Bizim oraya daha çok çalışmamız lazım” ifadelerini kullandı. Bu noktada son dönemde çokça kullanılan ‘glokolleşme’ kavramının önemine dikkat çeken Nail Olpak, “Fas örneği var. Fas, kendilerine ürün satan ülkelere ‘Gel burada bir üretim yap’ diyor. Hatta tüm dünya buna gidiyor. Yine Afrika’da müteahhitlik işlerine dönersek, orada inanılmaz pozitif bir algımız var. Şu ana kadar algımızı kirletecek bir şey yapılmadı. Geçen sene Türk müteahhitler kıtada 31 milyar dolarlık iş almış. Finansmanları biraz olsun desteklenirse bu rakam 60 milyar dolar olur. İkincisi de sadece mal satarak değil, orada bir şey yaptığınızda pazar payı alabilirisiniz. Üçüncü de Afrika’da iş yapacaksanız ya kendi yeriniz olacak ya da lokal bir firma ile el sıkışacaksınız. Afrika’da ciddi bir gelecek var. Afrika’nın toplamı hala bir Almanya değil ama olsun gidilecek de çok önemli bir alan var” açıklamasında bulundu.
Balkanlar tarafında da iyi gidiyoruz
Balkan ülkelerinin önemine dikkat çeken Nail Olpak, şunları söyledi: “Balkanlar tarafı önemli. Balkanlar olarak baktığımızda bu sene ticaret hacmi Yunanistan da dahil olmak üzere 28 milyar dolara geldi. Yılı 30 milyar doların üstünde kapatacağız. Önemli bir rakam ve Türkiye olarak Balkanlarda gayet iyiyiz. Mesela Bulgaristan ve Romanya’da çok iyiyiz. Romanya’da çok fazla Türk firması var. Ülkeye iş yapmak için gidenler oldu.”
Mısır’la ticaret kötü etkilenmedi
Mısır ile ticaret hacmine de dikkat çeken Nail Olpak, “Mısır ile ikili ilişkilerde yatırımlarımız siyasetin gergin dönemlerinden kötü etkilenmedi. Oradaki yatırımlarımız siyasetin gergin dönemlerinde de hiç kötü etkilenmedi. Ticaret nereye gider bekliyoruz” dedi.
DEİK Başkanı Nail Olpak ve beraberindeki heyet, DÜNYA Üst Yöneticisi Hakan Güldağ,Yazı İşleri
Müdürü Handan Sema Ceylan ile muhabirimiz Yener Karadeniz’e çalışmaları hakkında bilgi verdi.
