Bu yıl 19 Kasım Türkiye’de dördüncü kez Dünya Erkekler Günü olarak kutlanacak. 2018’den bu yana Türkiye’de bu günün kutlanmasına öncülük eden Arya Kadın Yatırım Platformu Kurucu ortaklarından Münteha Adalı, toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanması için erkeklerin de konuşması gerektiğini söylüyor.
Dünya Erkekler Günü, ilk defa 1999 yılında kutlandı. 70’in üstünde ülkenin kutladığı 19 Kasım, Birleşmiş Milletler tarafından da destekleniyor.
Münteha Adalı, 9 yıllık özel banka deneyiminin ardından kendi şirketini kurmuş Şanlıurfalı bir iş insanı. KAGİDER, TOBB gibi STK’lar üyelikleri olan Adalı, kadınların yaşadığı sorunların temelinde toplumun erkekleri zorladığı roller olduğunu anlatıyor. Adalı, “2004’ten beri STK’larda kadın istihdam ve girişimciliği üzerine yapılan çalışmalara katılarak aktif rol aldım. Toplumun her kesimini her yaş grubunu yakından gözlemleme şansım oldu. O dönemde ‘toplumsal cinsiyet eşitliği’ kavramı değil sadece kadınların engelleri konuşuluyordu” diyor ve şunları kaydediyor: “Aradan geçen süreçte maalesef kadınların sorunlarıyla ilgili çok önemli mesafe kat edilemedi. Aksine pandemiden sonra bu fark daha da açıldı. Yaptığım çalışmalar sırasında kültürümüzün, gelenek, göreneklerin cinsiyetler üzerindeki etkilerinin farkına vardım. Toplumsal eşitliğin önündeki engeller arasında erkekler hakkında ve erkeklerin kendileri hakkında konuşmasının ciddi bir tabu olarak yer aldığını fark ettim. Toplumda erkekler de kadınlar kadar cinsiyet kalıpları ile mücadele etmeliydi. Erkekliğe yüklenilen roller, erkeklerin gördüğü hemcins baskısı, toplumun bir kesiminin farkında olduğu, diğer kesiminin ise üzerinde çok düşünmediği konulardı. Erkek egemen topluma karşı mücadele ederken, erkeklerin konuşmaması olmaz. Konuşulmayanları konuşalım, erkeklerin nasıl kodlarla büyüdüklerine değinelim, konuşturalım ama bu kez başka konuşalım istedim. ‘Bu konular riskli, Türkiye’de erkeklikle ilgili konuşulmaz’ diyenler hep oldu. Hep iç sesimi dinlerim, yine aynısını yaptım ve bir proje geliştirdim.”
Konuşanlar, Değişim Elçisi oluyor
Adalı’nın içinden gelen ses ona 2018 yılının Nisan ayında “Erkekler Konuşuyor Ama Bu Sefer Farklı Konuşuyor” etkinliklerini başlatmasını söylemiş. O günden bu yana tam 65 etkinlik düzenlenmiş ve 100 konuk ağırlanmış.
Adalı projeyle ilgili, “Önceleri başlığımıza çok takılanlar oldu. ‘Nasıl yani erkekler konuşmuyor mu? Zaten güç onlarda, masum mu göstermeye çalışıyorsunuz’ dediler. Konuklarımızı davet ediyoruz. Kadınlar ve erkekler de izleyici oluyor. Moderasyonu ben yapıyorum. Sorularım karşısında suskun kalan, espri konusu olmak istemeyip farklı cevap veren ya da yanlış anlaşılma kaygısı taşıyan çok az konuk oldu. Ama temkinli cevaplar verenler, kadınları övenler dikkat çekiciydi. Her kontrollü cevabın altında ‘el alem ne der’ korkusu vardı. Biz cesur sorular sormaya devam ettik. Farklı yaş gruplarından, farklı sosyoekonomik yapılardan erkekleri, bazen kadınlarla birlikte konuk ettik. ‘Erkeklik nedir, namus nedir, hiç şiddette maruz kaldınız mı’ gibi sorular sorduk. Böylece onlara da toplumun erkeklere, erkeklerin kendilerine yükledikleri baskıları fark etme şansı tanıdık” diyor.
Toplumsal cinsiyet eşitliği sorununa ‘hepimizin sorunu’ teşhisini koyan Adalı, “Bu süreçte tüm konuşmalarda büyük keyif aldık. Çünkü birbirimizi anlama şansımız oldu. Bir de kuşaklar arasında ‘erkekliğin’ nasıl yorumlandığı konusu var. Gençlerin bu sorunu daha doğru açılardan sorguladığını görüyoruz. Böylece projemiz amacına uygun olarak ‘değişim elçileri’ yaratıyor. Bu nedenle etkinlik sonrası konuklarımıza ‘Değişim Elçiliği Sertifikası’ veriyoruz ve onların bu konularda sorumlu olduğunun altını çiziyoruz” şeklinde konuşuyor.
Münteha Adalı, bu alanda dünyadaki trendleri de takip etmiş. 19 Kasım’ın Dünya Erkekler Günü olarak kutlandığını görüp, o da Türkiye’de bu kutlamayı 2018 yılında başlatmış. Adalı, “Bu bir farkındalık günü, 2018’den beri Türkiye’de ilk kutlayan ve bunu gündeme getiren biz olduk. Amacımız birbirimizi anlamak, ötekileştirmeden birbirimizle empati kurabilmek ve bir diyalog başlatmak. Kadınlar ve erkekler bir araya gelecek ki toplumsal cinsiyet meselesini çözmeye yaklaşabilelim. Bu sene temamız ‘Erkekler neden konuşmuyor’ olacak” diyor.
ABD, Antigua ve Barbuda, Avustralya, Avusturya, Bosna-Hersek, Botsvana, Burundi, Çin, Danimarka, Fransa, Gana, Güney Afrika, Grenada, Hırvatistan, Hindistan, İngiltere, İrlanda, İtalya, Jamaika, Kanada, Cayman Adaları, Küba, Man Adası, Macaristan, Malta, Nijerya, Norveç, Pakistan, Romanya, Saint Kitts ve Nevis, Saint Lucia, Singapur, Seyşeller, Tanzanya, Trinidad-Tobago, Ukrayna, Zimbabve.
