Tarım ve Orman Bakanlığı, gıda üretim, satış ve toplu tüketim yerlerine yönelik denetim ve kontrollerine devam ediyor. Bakanlığın verilerine göre, Türkiye genelinde risk esaslı yürütülen kontrollerde geçen yıl 1,4 milyon, bu yılın ekim ayı itibarıyla da 1 milyon gıda denetimi yapıldı.
Sağlıksız gıda üreten, taklit ve tağşiş yapan gıda firmalarının kamuoyuna ifşasına da devam ediliyor. 2012 yılında başlatılan uygulama kapsamında bugüne kadar değişik dönemlerde kamuoyuna 27 açıklama yapıldı. 2012’den 1 Mart 2022’ye kadar taklit ve tağşiş yaptığı belirlenen toplam 1887 firmanın 4 bin 164 parti ürünü kamuoyuna açıklandı.
Tüketicilerce ihbar, şikayet, öneri ve diğer talepler kapsamında 2,8 milyon arama yapıldı, 905 bin gıda ihbar ve şikayetiyle ilgili işlem gerçekleştirildi. 2020 yılında açılan WhatsApp İhbar Hattı’na (0501 174 0 174) ise Ekim 2022’ye kadar 60 bin 568 bildirim yapıldı.
Yem ve gübre denetimleri
Yem üretim, satış yerleri, depo ve hayvancılık işletmelerinde de risk esaslı hazırlanan yıllık yem kontrol planı kapsamında denetimler yapılıyor.
Risk esaslı hazırlanan yıllık yem kontrol planı ve ihbar-şikayet kapsamında 2021’de gerçekleştirilen 33 bin 279 denetimin sonucuna göre 528 yasal işlem yapıldı. Eylül 2022 itibarıyla 22 bin 335 denetim yapılırken, 351 yasal işlem uygulandı.
Gübrelerin üretim veya ithalattan son kullanıcıya kadar takibinin sağlanması amacıyla oluşturulan Gübre Takip Sistemi (GTS) ile üretilen veya ithal edilen tüm gübreler DNA barkod ya da ambalajları karekod ile işaretlenerek piyasaya arz ediliyor.
Gübre sektöründe etkin bir şekilde gözetim ve denetim faaliyetleri yürütülüyor. 2002 yılında 1717, 2021’de 42 bin 848, bu yılın ekim ayı itibarıyla da 30 bin 762 denetim yapıldı.
Bitki sağlığı kontrolleri
İhracat kontrolleri kapsamında öncelikle alıcı ülke kriterleri, bu yoksa ulusal mevzuat dikkate alınarak yapılan kontroller sonucunda geçen yıl 373 bin, bu yılın eylül ayı itibarıyla da 233 bin sertifika düzenlendi.
Ülke mevzuatına göre geçen yıl 75 bin 810 ithalat kontrolü yapıldı, 1083 sevkiyat uygunsuz bulunarak reddedildi ve yurda girişine izin verilmedi.
Ekim 2022 itibarıyla 120 bin 38 uygunluk belgesi düzenlendi, 2 bin 558 sevkiyat uygunsuz bulunarak reddedildi ve yurda girişine müsaade edilmedi.
Hasat Öncesi Pestisit Denetim Programı kapsamında ise taze meyve ve sebzelerde tavsiye dışı, yasaklı veya hatalı pestisit kullanımının önlenmesi amacıyla ülke genelinde 47 üründe bağ, bahçe, sera ve tarla gibi üretim alanlarında risk esasına göre denetimler gerçekleştiriliyor. Bu yıl 24 bin üretim alanında hasat öncesi pestisit denetimi yapıldı.
Hayvan ve hayvansal ürün kontrolleri
Hayvancılıkta, ihracat kontrolleri kapsamında öncelikle alıcı ülke kriterleri, bu yoksa ulusal mevzuat dikkate alınarak kontroller yapılarak veteriner sağlık sertifikası düzenleniyor. Geçen yıl 110 bin 164, Ağustos 2022 itibarıyla 66 bin 220 veteriner sağlık sertifikası düzenlendi.
İthalat kontrolleri kapsamında ise Bakanlıkça belirlenen hayvan sağlığı ve veteriner sağlık sertifikası şartlarını karşılayan onaylı ülkelerden ve işletmelerden hayvan ve hayvansal ürün ithalatına izin veriliyor. Hayvan ithalatında damızlık sığır için 21, besilik sığır için 25, kasaplık sığır için 22 ülkenin izni bulunuyor.
Kontroller, Bakanlığa bağlı 23 veteriner sınır kontrol noktası müdürlüğünce (7 kara, 11 liman ve 5 havalimanı) yürütülüyor. Hayvan ve hayvansal ürünlere ilişkin geçen yıl 55 bin 6, Ağustos 2022 itibarıyla da 46 bin 856 denetim yapıldı.
Gıda kontrol laboratuvarları çalışmaları
Gıda ve yem kontrol ve denetimlerine ilişkin analizler, Bakanlıkça yetkilendirilen 41 kamu ve 104 özel gıda kontrol laboratuvarlarında yapılıyor. Bu laboratuvarlarda geçen yıl 177 bin 49, Ekim 2022 itibarıyla 130 bin 362 numune analiz edildi.
Afyonkarahisar, Elazığ, Erzurum, Denizli Gıda Kontrol Laboratuvar müdürlüklerinin yeni hizmet binaları tamamlandı. Laboratuvarların taklit/tağşiş ve köken analizleri kabiliyetini en üst seviyeye çıkarmak için 2 NMR cihazı alındı.
Ulusal Kalıntı İzleme Planı kapsamında tavuk, hindi, balık, süt, bal, yumurta gibi hayvansal ürünler kalıntı (antibiyotik, ağır metal, aflatoksin) yönünden izleniyor. Geçen yıl alınan 28 bin 271 numunede tespit edilen olumsuzluk oranı yüzde 0,27 olarak belirlendi. Ekim 2022 itibarıyla da 26 bin 136 numune alındı.
Risk değerlendirme çalışmaları
Tarladan sofraya gıda zincirinin her aşamasındaki olası riskleri değerlendirmek üzere Belirli Gıda Bileşenleri ve Yeni Gıdalar, Bitki Sağlığı, Biyolojik Tehlikeler, Bulaşanlar, Gıda Katkı Maddeleri, Gıda Olarak Kullanılabilecek Bitkiler ve Gıdayla Temas Eden Madde ve Malzemeler adıyla 7 bilimsel komisyon kuruldu. Komisyonlar tarafından bugüne kadar 143 bilimsel görüş oluşturuldu, 9 kılavuz hazırlandı.
