2024 Yılı Yatırım Programı’nın Kabulü ve Uygulanmasına Dair Cumhurbaşkanı Kararı Resmi Gazete’nin mükerrer sayısında yayımlandı.
Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığından alınan bilgilere göre, programda, merkezi yönetim bütçesi kapsamındaki kuruluşlar, KİT’ler, özelleştirme kapsamındakiler, döner sermayeli kuruluşlar ve sosyal güvenlik kuruluşlarının yatırım projeleri yer aldı. Mahalli idarelerin ise yalnızca dış krediyle finanse edilen projelerine programda yer verildi.
2024 Yılı Yatırım Programı, 12’inci Kalkınma Planı’nda bulunan temel politikalar, 2024-2026 Dönemi Orta Vadeli Program’da yer alan politika, öncelik ve bütçe büyüklükleri dikkate alınarak hazırlandı.
Yatırım Programı’ndaki projelerin belirlenmesinde azami oranda seçici olunarak, 12’nci Kalkınma Planı’nda öngörülen projeler, deprem riski nedeniyle başlanması zaruret arz eden projeler ile toplumsal ve ekonomik etkisi güçlü olup ivedilikle ekonomiye kazandırılması gereken projelere öncelik verildi.
Programda yer alan projelere yaklaşık 1 trilyon 7 milyar lira ödenek
2024 yılında Yatırım Programı’nda yer alan 3 bin 799’u ana proje olmak üzere 12 bin 41 projeye yaklaşık 1 trilyon 7 milyar lira ödenek tahsis edildi.
2024 Yılı Yatırım Programı’nda kamu kurumları tarafından yürütülecek projelerin toplam tutarı 7,3 trilyon lira oldu. 2023 yılında 4 bin 704 proje tamamlanırken 2024 Yılı Yatırım Programı’na 4 bin 108 yeni proje dahil edildi. Bu projelerin 980’i çok yıllık, 3 bin 128’i ise bir yıl içerisinde tamamlanacak projeler olarak yer aldı.
Program kapsamındaki öngörülen yatırımın yüzde 71,5’inin Merkezi Yönetim Bütçesi kapsamındaki kuruluşlar, yüzde 36’sını KİT’ler ve özelleştirme kapsamındaki kuruluşlar, yüzde 1,8’inin ise döner sermayeli kuruluşlar ve sosyal güvenlik kuruluşları tarafından gerçekleştirilmesi planlandı.
Programda deprem tedbirlerine yönelik olarak toplam 510 milyar lira tutarında projeye yer verildi. Bu projeler kapsamındaki 2024 yılı ödeneklerinin yaklaşık yüzde 28’i eğitim sektörüne, yüzde 23’ü sağlık sektörüne, yüzde 13’ü ulaştırma-haberleşme sektörüne ayrıldı. Ayrıca deprem projelerine ayrılan söz konusu ödeneklerin yanı sıra bütçede cari transferler altında yürütülen yatırım nitelikli harcamalar ile cari nitelikli diğer harcamalar dikkate alındığında deprem tedbirlerine yönelik olarak merkezi yönetim bütçesinden tahsis edilen toplam ödenek tutarı 1,028 milyar liraya ulaşıyor.
Yatırımdan en yüksek pay ulaştırma ve haberleşme ile eğitime
2024 Yılı Yatırım Programı kapsamındaki yatırım ödeneğinden en yüksek payı yüzde 31,7 ile ulaştırma-haberleşme sektörü yatırımlarının aldığı görüldü. Bu yıl ulaştırma sektörü yatırımları için yüzde 162 artışla 319 milyar lira ödenek tahsis edildi. Özellikle demir yolu yük ve yolcu taşımacılığının geliştirilmesi amacı doğrultusunda Ankara-İzmir Yüksek Standartlı Demiryolu projesine 27,5 milyar lira, Mersin-Adana-Osmaniye-Gaziantep Yüksek Standartlı Demiryolu projesine 16,3 milyar lira ve Halkalı-Kapıkule Hızlı Tren projesine 14,2 milyar lira ödenek sağlandı.
Bu sektörü yüzde 15’lik pay ile eğitim sektörü takip etti. Eğitim sektörü yatırımları için 2024 yılında yüzde 147 artışla 150,8 milyar lira ödenek tahsis edildi. Temel eğitime 99,5 milyar lira ödenek ayrıldı.
Yatırım ödeneklerinde yüzde 10,5 paya sahip olan madencilik sektörüne bu yıl yüzde 34 artışla 106 milyar lira, yüzde 7,5 paya sahip olan enerji sektörüne ise yüzde 70 artışla 75,7 milyar lira ödenek ayrıldı. Sözkonusu sektörlerde proje bazında önemli gelişmelerin kaydedilmesi bekleniyor.
Karadeniz’deki 710 milyar metreküplük doğal gazın üretilmesine ve sahanın üretim kapasitesinin artırılmasına yönelik olarak yürütülen Sakarya Doğal Gaz Sahası Geliştirme Projesi’nde çalışmalara hızla devam ediliyor. Bu projeye 46 milyar lira ödenek tahsis edildi. Enerjide dışa bağımlılığın azaltılması amacıyla yürütülen diğer doğal gaz ve petrol arama ve üretim faaliyetleri için ise 53,8 milyar lira ödenek tahsis edildi.
DSİ, 130 bin hektar alanı suyla buluşturacak
Yatırım ödeneklerinden yüzde 10’luk pay alan tarım sektörüne bu yıl yüzde 132 artışla 101 milyar lira ödenek tahsis edildi. Tarımsal sulama yatırımları kapsamında Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğüne tahsis edilen 51 milyar lira ödenekle yaklaşık 130 bin hektar alanın sulamaya açılması planlanıyor. Ayrıca taşkın koruma projelerine de 22,9 milyar lira ödenek ayrıldı.
Diğer taraftan, orman yangınlarıyla mücadele kapsamında Orman Genel Müdürlüğü hava taşıt filosuna bu yıl 4 adet küçük yangın tanker uçağı ile 1 adet yangın söndürme helikopteri katılacak.
Sağlık yatırımlarına ayrılan ödenek 82,7 milyar lira
Sağlık sektörünün bu yıl yatırımlarından aldığı pay yüzde 9,4 olarak gerçekleşti. Fiziki altyapıda, hizmete erişimde ve hizmet kalitesinde sağlanan ilerlemenin daha da geliştirilmesi ve bölgesel farklılıkların azaltılması amacıyla Sağlık Bakanlığına yüzde 152 artışla tahsis edilen 82,7 milyar lira ile bu yıl 16 bin 822 yatak ve 486 ünite hizmete alınacak. Ayrıca 19 bin 250 yatak kapasiteli 17 şehir hastanesinin yapımına devam edilecek ve bu hastanelerden 6 bin 450 yatak kapasiteli 6 proje tamamlanarak hizmete alınacak.
Yatırımcı ve girişimcilere daha fazla yatırım yeri oluşturmak, üretim ve istihdamı artırmak amacıyla Sanayi ve Teknoloji Bakanlığına imalat sanayii sektöründe yüzde 156 artışla 15,2 milyar lira ödenek tahsis edildi. Bu kapsamda, deprem bölgesindeki sanayi işyerlerinin yapımı için 5 milyar lira, organize sanayi bölgesi projeleri için 5,3 milyar lira, küçük sanayi sitesi projeleri için ise 2,8 milyar lira ödenek sağlandı.
Ülkenin Ar-Ge ve yenilik kapasitesinin artırılmasına yönelik olarak TÜBİTAK TARAL gibi araştırma destek programları, üniversiteler ile kamu kurumlarında araştırma altyapısı projeleri ve Araştırma Üniversiteleri Destek Programı kapsamında tahsis edilen yatırım bütçesinde yüzde 120 artış sağlanarak 21,8 milyar lira ödenek tahsis edildi.
Ayrıca üniversitelere bu yıl yüzde 109 artışla 35,5 milyar lira yatırım ödenek tahsisi yapıldı.
