Selenay YAĞCI
Türkiye’deki internet kullanıcıları, online market alışverişinde ilk sıraya oturdu. Özellikle pandemiyle birlikte online market alışverişlerinde büyük bir yükseliş yaşandı. COVID-19 pandemi sürecinde, sokağa çıkmanın yasaklanması ve marketlerin hizmet verilmesine yönelik kısıtlamalar ile virüs kapma endişesi, tüketicilerin temel ihtiyaçlarını karşılamak için markete gitmek yerine online market alışverişini tercih etmelerine sebep olmuştu. Tam kapanmanın yaşandığı günlerde daha önce hiç online alışveriş yapmamış tüketiciler bile alışverişlerini online’a taşımak zorunda kaldı. Ciddi bir ivme kazanan online FMCG (gıda, içecek, kişisel bakım ve temizlik gibi market ürünleri) alışverişinde İstegelsin ve Getir gibi bilindik markalara Trendyol, Hepsiburada gibi yeni markalar da dahil oldu. Hatta A101, Şok, Migros, Yunus Marketler Zinciri ve CarrefourSA gibi marketler online işlerini genişletti. Vodafone gibi telekom operatörlerinden, bankalara kadar online market pazarına giren marka çeşitliliği giderek arttı. Yemeksepeti, Hepsiburada, Trendyol gibi markalar yerel bir çok market zincirini, kasap gibi esnafları da online dünyaya kattı. Birkaç yıl önceye kadar online market alışverişi yapıldığında ürün teslimatı en erken bir sonraki iş günü oluyordu. Artık teslimat süresi çok kısaldı. Pandemi kısıtlamaları bitti ama online alışverişler kalıcı oldu. Mastercard Ekonomi Enstitüsü’nün “Değişen Cüzdanlar” raporuna göre, online market alışverişi harcamaları pandemi öncesine göre de yüzde 70 üzerinde artış gösterirken, fiziksel market harcamalarının ise yüzde 25’te kaldığı görülüyor. Bu KOBİ’ler için de hala fırsat barındırıyor. Yanı sıra yeni istihdam kaynağı olurken, teknolojiye yönelik, başta yol taşıtı olmak üzere ekipman yatırımları rekor düzeyde arttı.
Her yıl 230 ülkede insanların çevrimiçi davranışlarına ilişkin küresel raporlar hazırlayan We Are Social ve Kepios’un Temmuz 2022 araştırmasında, 16-64 yaş grubundaki internet kullanıcısı 44,3 milyon kişiyi kapsadığını, internet kullanıcılarına her hafta online market alışverişi yapıp yapmadıkları soruldu. Her 10 internet kullanıcısından 4’ünün dijital marketlerden alışveriş yaptığı Türkiye, bu alanda dünyada ilk sırada yer alıyor.
Dünya sıralamasında Türkiye’yi, Tayland (yüzde 42,7), Güney Kore (yüzde 40,9) ve Meksika (yüzde 40,2) izledi. Online alışverişin yaygın olduğu Avrupa ülkelerinde Türkiye’nin ardından en yüksek oranlar Yunanistan (yüzde 34,4), İngiltere (yüzde 28,1) ve Fransa’da (yüzde 23,1) gerçekleşti.
TAZE SEBZE-MEYVE ÖNE ÇIKIYOR
Market alışverişlerinde paketli ürünler, taze sebze-meyve, kağıt ve kişisel bakım ürünlerinin öne çıktığını ifade eden Elektronik Ticaret İşletmecileri Derneği (ETİD) Başkanı Emre Ekmekçi, şunları anlattı: “Tüketiciler özellikle indirim ve özel kampanya dönemlerini takip ederek alışverişlerini toplu olarak yapmayı tercih ediyor. Online alışverişler en çok hafta içi akşam saatlerinde evin ihtiyaçları belirlenerek yapılıyor. Marketlerin gün geçtikçe geliştirdikleri rekabetçi teslimat seçenekleri de bu alışverişleri artırıyor. Tüketiciler kendilerine en uygun zaman dilimini seçerek alışverişlerini yapıyor. Acil ihtiyaçlar konusunda market zincirlerinin oluşturdukları hızlı teslimat seçenekleri öne çıkıyor. Sepet tutarları konusunda günden güne değişen fiyatları göz önünde bulundurduğumuzda çok sık değişiklik gösterdiğini söyleyebiliriz. Ancak kampanya dönemlerinde bu tutarlarda artış oluyor.”
5 AYDA MÜŞTERİ SAYISI 2 MİLYON ARTTI
Avantajix.com’un Kurucu Ortağı Güçlü Kayral, We Are Social ve Kepios’un araştırmasının kapsamının büyüklüğünü anımsatarak, şunları söyledi: “Buna göre Türkiye’de 19 milyon 270 bin kişi her hafta dijital marketlerden alışveriş yapıyor. Şubat 2022 araştırmasında bu rakam 17 milyon 232 bindi. 5 ayda dijital marketler 2 milyonu aşkın yeni müşteri kazandı. Birkaç yıl önceye kadar online market alışverişinde artık teslimat süresi çok kısaldı. Market ürünleri satan birçok platform bu süreyi bir saatin bile altına düşürdü. Özellikle çalışan kadınlar, mesai sonrası alışveriş için koşturmak yerine siparişlerini online vermeye başladı. Fiyat kıyaslama siteleri, artık meyve, sebzenin de yer aldığı tüm market ürünlerinin fiyatlarını da sistemlerine dahil etti. Birkaç tıkla alışveriş sepetinizi en uygun hangi markette doldurabileceğinizi öğrenebiliyor, alışverişi daha tasarruflu yapabiliyorsunuz.”
ONLINE’IN PAYI SATIŞLAR İÇİNDE %16’LARA GELDİ
Migros One Managing Director Orçun Onat ise şunları anlattı: “Pandemi, online alışveriş yapanların dönüşümünü hızlandırmakla kalmadı, aynı zamanda büyük bir çoğunluk online satın almaya devam etti. Satın alma motivasyonunun merkezinde, zaman tasarrufu tüketiciler için önemli bir etken. Tüketiciler en fazla çeşide en uygun fiyatla ve hızla ulaşabilmeyi ve farklı ihtiyaçlarını tek bir platform üzerinden kolaylıkla giderebilmek istiyor. Bu talebe cevap vermek ve online kanallardaki gelişimimizi arttırmak amacıyla, Migros Sanal Market, Migros Hemen, Macroonline, Taze Direkt ve Migros Yemek platformlarımızı Migros One çatısı altında birleştirdik.”
Online cirolarının toplam satışlar içindeki payının tütün ve alkol ürünleri hariç yüzde 16’lara geldiğini söyleyen Onat, “Mobil uygulamamız ise son 1 yılda 11,2 milyon indirme aldı. Mobilden yapılan satışlar onlinedaki toplam satışların yaklaşık yüzde 80’ini oluşturuyor. Tüm Türkiye’de hizmet veren 30 bin ürün çeşit ürünü 45 dakikada teslim eden Migros Sanal Market hizmetimizin yanı sıra kısa zaman önce 81 ile yaygınlaştırdığımız hızlı teslimat modelimiz Migros Hemen ile 2 bin 500 çeşit anlık ihtiyaç ürününü dakikalar içinde müşterilerimizin adresine teslim ediyoruz. Migros Hemen’de en çok tercih edilen ürünler arasında, Uzman Kasap kıyma, soğan, patates, maden suyu, soda, cips, çikolata, kaşar peyniri, Mlife yumurta ve Migros süt yer alıyor. Minimum sepet tutarının 25 TL olması da gerçek ihtiyaçlar doğrultusunda sipariş verebilme olanağı sağlıyor” diye konuştu.
EN ÇOK SOĞAN SATIYOR
Yunus Marketler Zinciri CEO’su Fatih Ayhan, müşterilerinin kaçmaması için online sipariş sitesi kurduklarını, gelinen noktada online’dan mağazalara yeni müşteri çektiklerini ifade etti. Dijital market müşterisinin kampanyalara anında cevap verdiğini belirten Ayhan, fizikselde 20 birim satışa dönüyorsa, online’da yüz birim satışa döndüğünü vurguladı. Akaryakıt maliyetlerinin eve sipariş götürme konusunda yerel zincirleri zora soktuğunu belirten Ayhan, “Lojistik maliyetleri ekstra maliyet oldu. Market fiyatlarıyla götürmek zor oldu” dedi. Yemeksepeti Market Genel Müdür Bülent Dölek ise “Bugün gelinen noktada fiziksel alışverişler bile online’dan tetikleniyor. Bugün Türkiye’de kişi başına düşen ortalama online sipariş adedi 40’a ulaştı. E-ticarette öne çıkan kategorilerden biri gıda ve market harcamaları… Yemeksepeti Market tarafında en çok atıştırmalık, kahve, ekmek satılırken, mahalledeki yerel zincir marketlerimiz en çok soğan satıyor. Taze ürünlerin satışları e-ticarette giderek yükseliyor. Mahallede 11 bin esnaf var” diye konuştu.
Vodafone’un online servislerinden Süpermarket Yanımda’ya ilgi hızla artıyor. Telekom sektöründe bir ilk olan servis, 14 ayda yaklaşık 140 bin müşteriye ulaştı. 27 kategoride 7 bini aşkın ürünün sunulduğu Süpermarket Yanımda’da toplam 300 bine yakın sipariş alındı. Aylık 3 milyondan fazla ziyaretçisi bulunan Süpermarket Yanımda’da en çok satan ürünler arasında yumurta, ayçiçek yağı, zeytinyağı, süt, domates, kağıt havlu ve çikolata bulunuyor.
ONLİNE MARKETÇİLERİN YAŞ ARALIĞI 18-70
Marketlerin 2000’li yılların başından bu yana online tarafta hizmet verdiklerini belirten E-Ticaret İşletmecileri Derneği Başkanı Emre Ekmekçi, marketlerin bu alandaki yatırımları günden güne arttığını, günümüzde hem yerel hem de çok şubeli marketler e-ticaret alanında hizmet vermeye devam ettiğini belirtti. Ekmekçi, yaş olarak baktığımızda eskiden online alışverişi 45 yaş altındaki kişilerin tercih ettiği gibi bir algı olduğunu, bugün ise bu yaş aralığının 18-70 olarak değiştiğini açıkladı.
Konya ve Antalya ilk sıralarda
Ekmekçi, en çok online alışveriş yapılan illerin ise İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa, Antalya ve Konya olduğunu kaydetti. Pandemi ile iki yıl boyunca ciddi bir ivme yakalayan e-ticaret sektöründeki büyüme ve yatırımların aynı şekilde devam etmesini beklediklerini söyleyen E-Ticaret İşletmecileri Derneği Başkanı Emre Ekmekçi, Ekmekçi, “KOBİ’ler içinde fırsat barındırıyor. Tüketiciler için e-ticaretteki uygun fiyat seçenekleri ve kolay alışveriş süreçleri çekici unsurlar olarak öne çıkmaya devam edecek. E-ticaretteki artış sürecinin yine tüketici taleplerine yönelik yapılacak yatırımlarla 2022’de 560 milyar TL’yi geçmesini öngörüyoruz” dedi.
TÜKETİCİLER MARKET ALIŞVERİŞLERİNDE NELERE DİKKAT EDİYOR?
Ipsos’un araştırmasına göre; online alışveriş, pratiklik ve zamandan tasarruf sağlamakla beraber, online sitelere özel kampanyalarla bütçeye de destek sağlıyor. Online alışverişi tercih etmekteki en önemli sebeplerin sıralamasında online sitelere özel kampanyalar hem geçen sene hem de bu sene ilk sırada. Online market alışverişçilerinin çoğunluğu alışveriş esnasında uygulama veya web sitesinde yer alan ürünleri birbiriyle karşılaştırıyor (yüzde 73). En düşük fiyatı bulabilmek için diğer online marketlerle de karşılaştırma yapılıyor (yüzde 63). Online veya offl ine kanalları seçerken, farklı davranışları, farklı beklentileri, farklı motivasyonları var. Online market alışverişçileri tarafından fiziksel marketlere gitme hafta içi (yüzde 40) daha çok gerçekleşiyor. Online kanaldan alışveriş yaptıklarında ise hafta içi veya hafta sonu olması daha az fark ediyor (yüzde 59). Planlı teslimat noktalarının ayrıştığı, özellikle ön plana çıkan kategoriler bulunmuyor. Tüm kategoriler bu kanallardan benzer düzeyde satın alınabiliyor. Hızlı teslimat noktaları daha çok atıştırmalıklarla, pazar yeri kanalları ise daha çok kişisel bakım, bebek bakım, kozmetik, temizlik gibi daha pahada ağır ürünlerle ayrışıyor. Geleneksel bakkalların daha çok ekmek ve içeceklerle, offl ine marketlerin ise özellikle gıda ve kağıt ürünleriyle ayrıştığı gözleniyor. Sabah erken saatler veya gece geç saatler online market alışverişi için daha az tercih ediliyor.
Online marketler ne yapabilir?
Marketlerin ilk olarak hizmet kalitesine dikkat etmeleri gerekiyor. Tüketiciler fiziksel olarak yaptıkları market alışverişlerindeki titizliği, online alışverişlerinde de görmek istiyor. Bunun yanında dijital pazarlama konusunda aktif çalışmalar yürütülmeli ve online satış kanallarına yönelik özel kampanyalar düzenlenmesi fayda sağlayacaktır.
