Çocuklarımızın sağlıklı ve başarılı bir eğitim yılı geçirmeleri için okulların başlamasına az bir zamanın kaldığı bu günlerde aileler de stresli günler yaşıyor. Ebeveynler; okul ve servis kayıtları, çanta ve kırtasiye eksikleri gibi telaşlar ile koşturup duruyor. Tüm bunların yanı sıra okullar başlamadan oluşabilecek sağlık sorunlarının erken teşhis edilebilmesi ve gerekli önlemlerin alınması da büyük önem taşıyor. Memorial Bahçelievler Hastanesi Çocuk Hastalıkları Bölümü’nden Uz. Dr. Hüseyin Cem Öcal, okul öncesi yapılacaklar hakkında detaylı bilgi verdi.
Sağlıklı bir eğitim yılı için “Beslenme” olmazsa olmaz
Okul çağı çocuklarında yeterli ve dengeli beslenme hem çocukların büyüme ve gelişmesinde hem bağışıklığın güçlü olmasında hem de okul başarısında çok önemli yer tutmaktadır. Çocukların protein, karbonhidrat, sağlıklı yağlar, lif, vitaminler ve mineraller içeren dengeli öğünleri güne yaymaları önem taşımaktadır. Yeterli sıvı alımı da özellikle bunaltıcı sıcakların olduğu yaz mevsiminde kritik derecede öneme sahiptir. Aynı zamanda çocukluk ve ergenlik döneminde fazlaca tüketilen fast food ve çöp gıdalar dediğimiz abur cuburlardan kesinlikle uzak durulmalıdır. Bu tarz zararlı yiyecekler bağırsak florasını bozarak hem bağışıklığı düşürür hem de alerjiye zemin hazırlarlar.
Kahvaltı ile güne başlayan çocukların okul başarısının ve odaklanmalarının kahvaltı etmeyenlere göre daha yüksek olduğu yapılan çalışmalarda gösterilmiştir. Özellikle proteinden zengin yumurta ve peynir, Omega 3 yağ asidi bakımından zengin ceviz, ayrıca zeytin, tam buğday ekmeği ve mevsim sebze-meyveleri içeren bir kahvaltı çocuklar için idealdir. Mor renkli meyveler de yüksek antioksidan özelliği taşımaktadır.(Örneğin yaban mersini, mor erik, mor üzüm, incir vb.) O nedenle beslenme çantalarına börek ve poğaça gibi karbonhidrattan zengin besinler koymak yerine kuruyemiş, mevsim sebze ve meyveleri gibi sağlıklı yiyeceklerin koyulması çocukların dersler sırasında odaklanmalarına katkı sağlayabilecektir. Mevsiminde tüketilecek meyve seçeneklerinden biri olarak narı örnek vermek gerekirse; içinde bulunan ellagik asit nedeniyle bağışıklıkta önemli rol oynar. Beraberinde hem saklanması hem de çocukların tüketmesi için de oldukça idealdir.
Kaliteli uyku okul başarısını bile etkileyebiliyor
Uyku; güçlü bağışıklık sistemi, beyin fonksiyonlarının etkili bir şekilde gelişmesi ve vücudun büyümesi için çocuklarda olmazsa olmaz bir ihtiyaçtır. Özellikle yaz tatilinde çocukların uyku rutinleri fazlasıyla değişiklik göstermekte ve tüm düzenleri değişmektedir. Dışarıda geçirilen vakitlerin artması, havanın geç kararması, arkadaşlar ile yapılacak aktiviteler derken çocukların yatış zamanları geç saatleri bulabilmektedir. Bilhassa ergenlik çağında olan gençlerin gerek sosyal medya gerek bilgisayar oyunları nedeniyle çoğu zaman geç vakitlere kadar uyanık kalıp, ertesi gün öğlen saatlerine kadar uyumaları oldukça sık yapılan bir durumdur. Tatilin bitmesine ve okulların başlamasına en az 15 gün kala uyku saatlerinin olması gereken aralığa çekilmesi büyük önem taşımaktadır. Okula başlayacak çocukların ve gençlerin minimum yatmadan 1 saat önce elektronik aletlerden uzaklaşılması gerekmektedir. Sağlıklı bir uyku için büyük öneme sahip olan melatonin hormonunun salgılanması ortalama 21.00-22.00 saatleri arasında başlamakta ve gece saat 02.00 civarında zirveye ulaşmaktadır. Bu nedenle belirtilen saatlerde uykuya geçilmesi ve uyku sırasında odanın ışıklarının kapalı olması da melatonin hormonunun maksimum seviyelerde salgılanmasında kritik öneme sahiptir. Çocukluk çağında sık görülen geniz eti ve burun tıkanıklığına yol açan alerjik durumlar da uyku kalitesini bozmakta ve yeterli uyku alımına engel oluşturmaktadır. Geniz eti olan çocuklar, gece kaliteli bir uyku uyuyamadığı için okulda konsantrasyonları düşebilmekte ve dersleri algılamakta güçlük çekebilmektedir. Özellikle horlayan ve ağzı açık uyuyan çocukların bir hekim tarafından muayene edilmesi ve geniz eti tanısı konulmuş ise tedavi edilmesi, uyku kalitesinin yanı sıra okul başarısı açısından da büyük önem taşımaktadır.
Sporun okul başarısına bile etkisi büyük
Ulu önder Mustafa Kemal Atatürk “Sağlam kafa sağlam vücutta bulunur.” diyerek sporun önemini belirttiğinden yaklaşık 1 asır sonra bile biliyoruz ki; sadece güçlü bir bağışıklık için değil ruh ve zihin sağlığı için de spor oldukça önemli bir yere sahip. Sporu mümkün olduğunca çocuklarımızın hayatına dahil etmemiz gerekmektedir. Günümüzde en önemli problemlerden biri teknoloji bağımlılığı; fiziksel aktivitenin azalmasına ve buna bağlı olarak çocuklarda obezite, diyabet, dikkat eksikliği gibi rahatsızlıkların artmasına yol açmaktadır. Uzun süre ekrana maruz kalan çocukların sadece bedensel sağlıklarının değil sosyal ilişkilerinin de zayıfladığı bilinen gerçeklerdendir. Çocuklarımızı ve gençlerimizi günümüz şartlarının olumsuz etkilerinden spor ile koruyabiliriz. Yapılan araştırmalara göre çocukluk döneminde yapılan sporun, fiziksel, bilişsel ve psikolojik gelişime büyük katkıları olduğu görülmüştür. Küçük yaşlardan itibaren spor dallarından herhangi birine yönelen çocukların kas ve iskelet sistemi gelişimlerinin daha iyi olduğu ve daha zinde bir vücuda sahip oldukları aşikardır.
Sağlık kontrolleri ihmal edilmemeli
Özellikle okulların açılacağı bugünlerde çocukların gelişimlerinin takip edilmesi, fiziksel ve bilişsel yönden değerlendirilmesi ve eksiklikler varsa saptanıp desteklenmesi okul başarısı için oldukça kritik bir öneme sahiptir. Çocuğumuzun okul başarında önemli rolü olan anemi (kansızlık) tespiti ve tedavisi oldukça önemlidir. Çocuklarda kansızlık; halsizlik, çabuk yorulma, solukluk ve daha birçok bulgu ile kendini gösterebilmektedir. Tanısı oldukça kolay konulabilen kansızlığın tedavi edilmesi çocukta gözle görülür etkiler yaratabilmektedir. Yine tiroid hormonları tüm vücut fonksiyonlarında rol oynar, tabi ki zihinsel performans için de tiroid hormonlarının normal seviyelerde olması gerekmektedir. Çocuklardaki sistemik hastalıkların saptanması için muayene ve gerekli durumlarda tetkiklerin yapılması erken tanı için büyük önem taşımaktadır. Kandaki B12 vitamini seviyelerinin optimal sınırlarda tutulması da sağlıklı beyin gelişimi ve nörolojik fonksiyonların aktif kalabilmesi için çok önemlidir. D vitamini düzeylerinin kontrolü ve eksikliğinde tedavisi de hem bağışıklık hem kemik sağlığı açısından oldukça kritiktir. Çinko da yine immün sistem sağlığında önemli rol oynamaktadır. Özellikle lise ve üniversitesi sınavlarına hazırlanmakta olan çocuklarda, fosfotidil serin ve sitikolin gibi beyin hücre zarları yapısına destek verecek takviyeler doktor önerisi ile başlanabilir. Balık gibi zengin omega 3 kaynağı tüketimi yeterli olmayan çocuklara hem zihinsel fonksiyonları iyileştirmede hem genel vücut sağlığı için çok önemli olan omega 3 takviyeleri de verilebilir.
Sık hastalanmamın önlenmesinde, çocuklara tuvalet temizliği ve el hijyenini öğretmek gerekmektedir. Aşıların takibi ve eksik aşılarının tamamlanması da etkin bir bağışıklığın elde edilmesinde önemli bir yeri vardır. Son olarak çocukların okul başarısına büyük katkı sağlayacak olan görme ve işitme fonksiyonları değerlendirilmeli ve ağız ve diş kontrolleri de aksatılmamalıdır.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
