Rekabet Kurumu Başkanı Küle, AA muhabirine, 2022’de yürüttükleri çalışmalara ve 2023 hedeflerine ilişkin değerlendirmede bulundu.
Kurumun, rekabet hukukunun etkin şekilde uygulanmasının ülke ekonomisinin sürdürülebilir büyümesine önemli ölçüde katkı sunacağı bilinciyle çalıştığını belirten Küle, “Günlük hayatı değiştiren dijital pazarların yanında hızlı tüketim perakendeciliği, gıda, tarım ve tarımsal girdiler, beyaz eşya, küçük ev aletleri ve sağlık başta olmak üzere tüketicinin hayatına dokunan sektörlere yönelik rekabet incelemelerimiz 2022 yılında ön planda oldu. Bu faaliyetlerin doğrudan neticelerini tüketiciler, yeni gelişen ‘start-up’lar ve toplumun tüm kesimleri yakından hissetmişlerdir. Uzlaşma ve taahhütle sonuçlandırdığımız çok sayıda dosyayla soruşturmaların hızlı sona erdirilmesi bakımından önemli faydalar elde ettik.” dedi.
“Facebook kararımız diğer rekabet otoritelerine ışık tutacak nitelikte”
Küle, dijitalleşmenin hız kazandığı son yıllarda, Rekabet Kurumu olarak, ulusal ve uluslararası pek çok mecrada bu değişime en hızlı ayak uyduran otorite olarak örnek gösterildiklerine işaret ederek, 2022’nin bu açıdan önemli adımların atıldığı bir yıl olduğunu söyledi.
Konvansiyonel pazardan dijital pazara dönüşümde rekabeti engelleyici her türlü unsurun karşısında yer aldıklarını vurgulayan Küle, şöyle konuştu:
“Google kararlarımızın uyum gerekliliklerini sıkı sıkıya takip ederken Trendyol ve Sahibinden incelemelerini başlattık. Dijital platformlarda veri taşınabilirliğinin engellenmesi bakımından emsal teşkil edecek Nadir Kitap soruşturmasını da tamamlayarak Rekabet Hukuku ve veri ilişkisi bakımından üzerimize düşeni yaptık. Veri birleştirmeyi konu alan Facebook kararımız da diğer rekabet otoritelerine ışık tutacak niteliğe sahip oldu. ABD, Birleşik Krallık gibi önde gelen ülkelerin kararlarımızdaki zarar teorilerini öğrenmek için bizlerle iletişime geçtiğini gururla söyleyebilirim.”
“Rekabet Kurumu her sektörde varlığını hissettirdi”
Küle, 2022’nin gıda endüstrisi açısından da unutulmayacak bir yıl olduğuna dikkati çekerek, söz konusu yılda bebek maması, endüstriyel dondurma, temel gıda, atıştırmalık ürünleri ve maden suyu gibi hayatın vazgeçilmez ürünlerine yönelik rekabet ihlallerini incelediklerini hatırlattı.
Hızlı tüketim malları sektörüne yönelik yakın zamanda sonuçlanan soruşturmada tedarikçi bazı firmalara kartel ihlalinde bulundukları gerekçesiyle idari para cezaları verildiğini dile getiren Küle, şu değerlendirmede bulundu:
“Bu kararımızla sektördeki yaygın iş yapma yönteminin, özellikle de fiyatlamaya yönelik davranışların, rekabet hukuku açısından sorunlu olduğunu ve bunun süratle düzeltilmesi gerektiğini tespit ettik. Ayrıca bu ve benzeri davranışlarla tüketiciye dayatılan suni fiyat artışlarının karşısında olduğumuzu bir kez daha en ağır şekilde gösterdik. Sağlık hizmetlerine yönelik olarak özel hastanelere rekabet hukukunu ihlal etmeleri nedeniyle verdiğimiz idari para cezalarıyla iş gücü sektöründe çalışan ayartmama anlaşmalarına yönelik incelemelerimiz Rekabet Kurumunun her sektörde varlığını hissettirdiğinin diğer göstergeleri oldu.”
Küle, gıdada sürdürülebilirliği ve tüketicinin rekabetçi şekilde ürünlere erişimini sağlayabilmek adına 2022’de, yaş sebze, meyve ve hızlı tüketim malları perakendeciliği alanlarına yönelik sektör incelemelerini tamamladıkları bilgisini vererek, elektronik pazaryerlerinin doğurduğu rekabetçi ve rekabet karşıtı etkilerin anlaşılması amacıyla başlattıkları “e-pazaryeri platformları sektör incelemesini” bitirdiklerini bildirdi.
Ülkenin kalkınması yolunda ihtiyaç duyduğu doğrudan yabancı yatırımlar için uygun ortam oluşturulmasına yönelik geçen yıl önemli adımlar attıklarını vurgulayan Küle, şöyle devam etti:
“Birleşme ve devralmaların kontrolü bakımından ‘teknoloji teşebbüsü’ tanımı getirerek inovasyona dayalı rekabetin korunmasını hedefledik. Bu değişiklikle teknoloji teşebbüslerinin devralınmasına yönelik işlemlerin büyük ölçüde denetimimize tabi olması ve bahsi geçen teşebbüslere yönelik öldürücü devralmaların önüne geçilmesi amaçlandı. Özellikle yeni-genç girişimlerin büyük ölçekli yerleşik teşebbüslerce devralınması eğiliminin etkin rekabeti kısıtlamayacak şekilde kontrol altına alınması sağlandı. Bu alanda küresel düzeyde yapılan tartışmaları hayata geçiren az sayıdaki rekabet otoritesinden biri olduğumuzu söyleyebilirim. Yaptığımız ve kamuoyunda oldukça geniş yankı bulan bu incelemelerle ekonomiye ve tüketiciye doğrudan etki eden sonuçlar elde ettik. Bilişim ve ekonomik analiz alanında kapasite inşamızı sürdürerek değişen dinamiklere ayak uydurmak için gerekli adımları attık. Deneyimli ve kendini yenileyen meslek personelimizin çalışmalarıyla halihazırda sürdürdüğümüz birçok rekabet incelemesini ise 2023’te sonuçlandıracağız.”
Dijital pazarlar mercek altında
Küle, Cumhuriyet’in 100’üncü yılına gelirken çeyrek asırlık uygulama ve birikimle elde ettikleri rekabet politikasını şekillendirmeye, tüketici seçeneklerini ve inovasyonu azaltan uygulamaların karşısında olmaya devam edeceklerini belirterek, “Bu yıl dijital pazarlar açısından yürütmekte olduğumuz incelemeleri, Sahibinden hakkında veri taşımanın engellenmesi ve diğer yollarla hakim durumunu kötüye kullanması iddiasına yönelik yürüttüğümüz bir diğer soruşturmayı tamamlamak üzere çalışıyoruz.” ifadelerini kullandı.
Bunun yanında Facebook’un veri birleştirme eylemlerine yönelik sunulacak uyum tedbirlerini de yıl içinde takip edeceklerini aktaran Küle, dünyadaki en iyi uygulamalardan yola çıkarak Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un dijitalleşmeyle gelen değişime ayak uydurmasını sağlamak üzere bir yasa önerisi hazırladıklarını söyledi.
Küle, 20 kişilik ekibin çalışarak bu piyasalardaki sorunları ve çözüm önerilerini ortaya koyduğuna dikkati çekerek, dünyadaki diğer düzenleme örneklerini, ihtiyaçları, Rekabet Kurumunun bugüne kadar ki uygulamalarını, pazardaki dinamikleri ve rekabetçi endişeleri dikkate alarak hazırladıkları taslağın bu yıl yasalaşmasını beklediklerini dile getirdi.
Çevrim içi reklamcılık sektöründeki yapısal rekabet sorunlarının tespit edilmesi ve bu sorunlarla mücadeleye yönelik çözüm ve politika önerilerinin geliştirilmesi amacıyla başlattıkları sektör incelemesini ve konteyner taşımacılığıyla liman hizmetlerine ilişkin yakın zamanda başlatılan sektör incelemesini de 2023’te tamamlamayı hedeflediklerini vurgulayan Küle,”Cumhuriyet’imizin 100’üncü yılı olması dolayısıyla Türkiye ekonomisinin rekabetçi görünümünün irdelenmesine dönük bir araştırma yaparak sonuçlarını rapor halinde kamuoyuyla paylaşmayı planlıyoruz.” dedi.
28 soruşturmada, 1,7 milyar lira para cezası verildi
2022’de tamamlanan 28 soruşturma sonucu yaklaşık 1,7 milyar lira para cezası uygulandığı bilgisini veren Küle, şunları kaydetti:
“Geçen yıl birçok farklı sektördeki ihlallere son verilmiş, ihlallere son vermek için hedefe dönük tedbirlere hükmedilmiştir. Bu suretle, teşebbüslerin iş yapma şekilleri üzerinde etkili olduğumuzu belirteyim. Rekabetin korunması adına hem yarı yargısal görev büyük bir fedakarlıkla yerine getirilmiş hem de rekabet savunuculuğu vasıtasıyla toplumun tümü bakımından bilinç düzeyinin artırılmasına yönelik aktif çalışmalar gerçekleştirilmiştir. Tüm çalışmalarımız, raporlarımız ve kararlarımızla inovasyona dayalı rekabeti hakim kılarak piyasalara suni müdahalelerin ve pazara giriş engellerinin önüne geçmeyi, tüketici tercihlerini ve sağlıklı rekabeti piyasalara egemen kılmayı amaçlıyoruz. Zira sağlıklı büyüme, istihdam ve kişi başı gelirin artması gibi makro hedefler ancak tam rekabetçi piyasaların varlığı halinde hayat bulacak.”
