Hilal SARI
Kuzey Akım 2’deki sabotajların sorumlusu henüz hala net olarak bilinmiyor ancak Euro Bölgesi’nde resesyona neden olması beklenen enerji krizi Rusya’nın yeni gaz kesintileriyle daha da derinleşiyor. Birleşmiş Milletler’e göre tarihteki en büyük tehlikeli sızıntılardan biri olabileceği tahmin edilen Baltık Denizi’ndeki sabotajların ardından Avrupa ülkeleri ve Rusya arasındaki gerilim yükseliyor.
Kara yolu kararı AB’nin kararlarına misilleme
Ukrayna’nın dört bölgesinde gerçekleşen ve Türkiye’nin de aralarında olduğu yüzden fazla ülkenin sonuçlarını tanımadığı referandumlar sonrası Gazprom’dan Avrupalı müşterilerine yeni gaz kesintileri gelirken, Rusya karayolu taşımacılığında da dost olmayan ülkelere topraklarını kullanmayı yasakladığını duyurdu. Çeşitli gıda, giyim ve teknolojik ürünlerin yanı sıra tıbbi malzemeler yasaktan muaf tutuldu. Avrupa Birliği (AB) ülkeleri de Rusya’nın kara yolu taşımacılığında Avrupa topraklarının kullanılmasına yönelik çeşitli kısıtlama kararları almıştı. Yasak AB ülkeleri, İngiltere, Norveç ve Ukrayna’yı kapsıyor. Karar 10 Ekim’de yürürlüğe girecek ve 2022 sonuna kadar devam edecek.
İtalya ve Moldova’nın gaz tedariğinde düşüş var
İtalya’nın enerji devi Eni, Rusya’nın ülkeye gaz akışlarındaki kesintilerin pazartesi günü de devam etmesini beklediğini duyururken, Moldova da Gazprom’un gaz tedariğini yüzde 30 oranında düşürdüğünü bildiriyor. Gazprom tarafından Telegram üzerinden yapılan açıklamada sevkiyatın (Avustralyalı) hat işletmecisi tarafından onaylanmaması nedeniyle askıya alındığını duyurdu. Avusturya hükümeti ise onay için Gazprom’un yeni sözleşmeleri imzalamaması nedeniyle verilemediğini aktarıyor.
Avrupa’nın en fakir ülkelerinden biri olan Moldova’nın doğalgazının kesilmesine ilişkin endişeler bir süredir dile getiriliyordu.
Kuzey Akım 1 ve 2’de yaşanan sabotajlar sonrası Avrupa’ya Rus gazının sevkedilmeye devam ettiği 2 nokta var: Ukrayna’dan geçen Druzhba boru hattı ve Türkiye üzerinden geçen Türk Akım boru hattı. Ukrayna üzerinden transit geçişlerin de azaltılması durumunda geriye bir tek Türk Akım kalıyor. İhracat lisansı Hollanda hükümeti tarafından 30 Eylül’de iptal edilen Türk Akım’ın Rus işletmecisi South Stream Transport B.V. gaz nakliyatına devam edeceğini ve lisansın yenilenmesi için başvuracaklarını söylemişti. Ocak 2020’de açılan boruhattının 31,5 milyar metreküp kapasitesi bulunuyor.
Gelişmelerin ardından Avrupa gösterge doğalgaz fiyatlarının yeni haftaya yükselişle başlaması öngörülüyor. TTF cuma günü yüzde 7’nin üzerinde düşüşle 188,80 Euro/MWh düzeyinden kapanmıştı.
Rusya: Sabotaj en çok ABD’ye yarıyor
Avrupa ülkeleri Kuzey Akım boru hatlarında gerçekleştirilen sabotajın arkasında Rusya’nın olduğunu ima eden bazı açıklamalar yapmış olsa da, henüz hiçbir hükümet Rusya’yı resmi olarak sabotajlar konusunda suçlamadı. Kremlin’den yapılan açıklamalarda ise bunun bir sabotaj olduğu teyit ediliyor ancak sabotajın Rusya değil ABD tarafından yapılmış olduğu öne sürülüyor. Rusya’nın Birleşmiş Milletler elçisi cuma günü Güvenlik Konseyi’nde yaptığı açıklamalarda “Sabotajın en çok ABD’ye yaradığını” söyledi ancak resmi bir suçlamada bulunmadı. Vassily Nebenzia konuya ilişkin açıklamasında “En büyük soru boru hatlarının patlatılmasından ABD’nin fayda sağlayıp sağlamadığı. Şüphesiz fayda sağlayacaktır. Amerikan LNG tedarikçileri Avrupa’ya LNG sevkiyatlarının kat kat artacağını kutluyordur” ifadelerini kullandı. Bazı Avrupalı istihbarat uzmanları da Kremlin’le aynı görüşte. NATO danışmanlığı da yapmış olan eski İsviçre İstihbarat Hizmetleri çalışanı ve İsviçre Ordusu mensubu Jacques Baud, bir Fransız radyosuna yaptığı açıklamada “Kuzey Akım 1 ve 2 boru hatlarında yapılan sabotajların arkasında muhtemelen ABD’nin olduğunu” söyledi. Ligne Droite radyo kanalının YouTube sayfasında da 29 Eylül’de yayınlanan röportaj 24 saat içinde 100 binin üzerinde izlenme sayısına ulaştı. Baud, Rus gazının kendi bölgelerinden geçmeye devam etmesi için zamanında boru hatlarına karşı çıkan Polonya ve Ukrayna’nın da sabotajı yapmış olabileceği ihtimalini de dile getiriyor. Flightradar24’te yer alan bir analizde ise boru hatlarında patlama gerçekleşen bölgelerde olay öncesinde ABD’ye ait askeri helikopterlerin dolaştığı belirtildi ancak Deutsche Welle’de yer alan bir haberde bölgede ABD helikopterlerinin uçmasının sabotajın ABD tarafından yapıldığı anlamına gelmediği vurgulandı. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin cuma günü yaptığı açıklamada “ABD ve müttefiklerinin Kuzey Akım’ı patlattığını” söylemiş “Anglosaksonlara yaptırım uygulamak yetmedi. Sabotaja geçtiler” demişti. ABD’li siyasetçiler de bu iddiaları reddediyor ve ABD’nin kıtaya LNG ihracatrındaki artışların Rusya’nın güvenilir bir enerji tedarikçisi olmamasından ileri geldiğini vurguluyor.
Baltık Boru Hattı açıldı: Norveç’ten Polonya’ya gaz akışı başladı
Avrupa ülkeleri Ukrayna Savaşı sonrası doğalgaz tedariğinde Norveç’ten alımlarını yeni faaliyete başlayan Baltık Pipe boru hattı ile artıracak. Norveç’te çıkartılan doğalgazı Polonya’ya taşıyan boru hattı cumartesi günü devreye girdi. Hattın işletmecisi Gaz-System sözcüsü 1 ekim itibariyle boru hattından gönderilmesi talep edilen doğalgazın toplamı 62,4 kilowatt saat düzeyinde. Yıllık 10 milyar metreküp taşıma kapasitesine sahip boru hattı Kuzey Akım boru hatlarında yaşanan sabotajlardan bir gün sonra resmi olarak onaylandı ve devreye sokuldu. Rusya Polonya’ya gaz akışlarını ruble ödeme yapmadığı gerekçesiyle nisan ayında durdurmuştu.
