Evet, yanlış okumadınız, bölgede ilkbaharın başladığı günlerde, Aydın’ın Çine ilçesi Madran Dağı’na 20 Nisan günü kar yağdı, dağı beyaza bürüdü. Aynı gün Uludağ’da da yağdı, Uludağ yamaçları da beyaza büründü. Sağlıklı Kentler Birliği Danışma Kurulunda kendisiyle beraber çalıştığım, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Ana Bilim Dalı öğretim üyesi Prof. Dr. Didem Evci Kiraz iklim değişikliğine bağlı olarak artık anlık doğa olaylarının yaşanabileceğini ifade etti. Meteoroloji Genel Müdürlüğü de, Aydın’da kar yağışı ender görülen bir doğa olayı olduğunu, en son kar yağışının 1994 yılında olduğunu açıkladı. Prof. Dr. Didem Evci Kiraz bu değişik iklim olayını şöyle değerlendirdi;
‘’Aşırı hava olayları hayatımızın normal parçası haline geldi. Aşırı soğuk, aşırı sıcak, aşırı nemli, aşırı kuru, aşırı rüzgarlı, tozlu havalar, aynı anda, şiddetli ve sürekli görülebilecek, hayatımızın normali olacak. Aşırı hava olayları ile birlikte toplam altı iklim tehlikesi ile karşı karşıyayız. Su kıtlığı, su kirliliği, su debisinin azalması, suyun yok olması ve yer değiştirmesi. Bunların yanında, deniz seviyesinin yükselmesi, kıyı bölgelerinde yerleşimin riskleri, arıtma tesislerinin su altında kalma riski, tarım alanlarının dipten tuzlanması, toprak kalitesinin bozulması, sıcak/soğuk hava dalgaları, hava kalitesinde değişim (toz artışı, tozların taşıdığı hastalık etkenlerinin artışı, nemli kuru havanın bir gün içinde peşi sıra hissedilmesi) ve güneşin ultraviyole radyasyon düzeyinin yüksek seyrettiği gün ve saatlerin uzaması, artması da iklim değişiminin yer küre üzerindeki görüntülerini oluşturuyor.
Bu tehlikenin artması sonuçları ise sekiz başlık altında toplanabilir;
Sıcak ve soğukla ilgili hastalıklar, Ultraviyole radyasyonun yan etkileri, Hava-toprak-su kalitesinde değişimin yol açtığı sağlık sorunları, Değişen bulaşıcı hastalık etkenleri, Vektörlerle ilgili hastalıklar, Ruhsal sorunlar, Yeniden ortaya çıkan ve yeni çıkan hastalıklar…’’
Dünya Meteoroloji Örgütü 2023 yılının kayıtlara geçen en sıcak yıl olduğunu doğrularken, 2024’ün de rekora doğru ilerlemekte olduğunu belirten Prof. Dr. Didem Evci Kiraz, ‘’Dünya şu an 1800’lü yıllara göre 1,4C daha sıcak ve Paris Antlaşmasında konulan 1,5C sınırına çok az kalmış durumda. Sıcak hava dalgalarının ve kuraklıklarının birleşik/arttıran/artan etkileri daha sık görülüyor’’ açıklamasını yaptı ve açıklamasının devamında, ‘’Tüm değişimler güney bölgeleri için daha büyük ölçüde olumsuz etkiler yaratacaktır, tüm yaşam unsurlarının kuzeye göçü beklenmektedir. Tek sağlık yaklaşımı ile hayvan, bitki, insan ve çevreyi oluşturan tüm oluşumların iklime dirençli hale getirilmesi gerekmektedir. İnsanların iklime uyumlu yaşam ortamlarında yaşaması için gereken çabalar hızla harekete geçirilmelidir. Geç kaldık, geç kalıyoruz’’ şeklinde uyarılarda bulundu.
Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından Mart 2024’te yayınlanan ‘’İklim Değişikliğine Uyum Stratejisi ve 2024-2030’’ planının halk sağlığı bölümünü hazırlayan Prof. Dr. Didem Evci Kiraz, plan çerçevesinde Aydın halkının iklim değişikliğinin olumsuz etkilerinden korunması için öncelikleri şöyle sıraladı;
‘’Aydın’da Umumi Hıfzıssıhha Kurulu’nun periyodik gündem maddesinin iklim değişikliği ve sağlık etkileri veya şehir sağlığının iklim değişikliğinin olumsuz etkilerinden korunması olarak belirlenmesi, Aydın’a ait iklime duyarlı hastalık listesi hazırlanması ve bu listeyle izlemlere başlanması, Aydın’da iklim ve sağlık okuryazarlığı çalışmalarının başlatılması, Aydın iklim ve sağlık erken uyarı sisteminin kurulması, Aydın’daki sağlık tesislerinin iklime dirençli hale getirilmesi’’
Bursa Büyükşehir Belediyesi’nin başkanlığını yürüttüğü dönemde Türkiye Sağlıklı Kentler Birliğinde çalışmalarımızın odağında, insanlığın yüz yüze olduğu, 1978 yılından bu yana Birleşmiş Milletlerin tüm ülkeleri mücadeleye çağırdığı ‘’İklim Değişikliği’’ doğa olayı ve bu olayı tetikleyen atmosfere bıraktığımız karbon salınımlarıyla mücadele vardı.
Bu açıklamaların yansıttığı ışık kapsamında, Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile Bursa Büyükşehir Belediyesi’nin kol kola girip ‘İklim Değişikliğine Uyum Stratejisi ve 2024-2030 Planı’nı Bursa için de hazırlanmasını öneriyorum…
